Shaxsiy kompyuterlar uchun mikroprotsessorlar

 
Mikroprotsessorning interfeys qismi 
MPning interfeys qismi MPni ShKning tizim shinasi vositasida bog‘lash va 
muvofiqlashtirish,  shuningdek,  amalga  oshayotgan  dastur  komandalarini  qabul 
qilib,  dastlabki  tahlildan  o‘tkazish  hamda  operandlar  va  komandalarning  to‘liq 
manzillarini shakllantirish uchun mo‘ljallangan. 
Interfeys  qism  o‘z  tarkibiga  MPXning  manzilli  registrlarini,  manzil 
shakllantiruvchi  uzelni,  MPdagi  komandalarning  buferi  sanaladigan  komandalar 
registrlarining  blokini,  MPning  ichki  interfeys  shinasini  hamda  kiritish-chiqarish 
portlari va tizim shinasini boshqarish sxemasini mujassam etadi. 
Kiritish-chiqarish  portlari  -  ShKning  tizim  interfeysiga  qarashli  punktlar 
bo‘lib, MP ayni shu punktlar orqali boshqa  qurilmalar  bilan axborot  almashinadi. 
MPda  hammasi  bo‘lib  65536  ta  portlar  bo‘lishi  mumkin.  Har  bir  port,  xotira 
uyasining  manziliga  mos  keluvchi  manzilga,  ya’ni  port  raqamiga  ega.  Ushbu 
manzil (port raqami) asosiy kompyuter xotirasining bir bo‘lagi emas, balki kiritish-
chiqarish qurilmasining ushbu portdan foydalanuvchi qismi sanaladi. 
Qurilma porti  o‘z ichiga ma’lumotlar almashinuvi va boshqaruvchi axborot 
bilan  almashinish uchun  mo‘ljallangan ulash apparatlari  va  ikkita xotira  registrini 
mujassam etadi. Ayrim tashqi qurilmalar almashinishi darkor bo‘lgan axborotning 
katta hajmini saqlash uchun asosiy xotiradan ham foydalanadi. Aksariyat standart 

---

qurilmalar (klavishlar majmui, printer, soprotsessor va shu kabi qurilmalar) o‘ziga 
muntazam biriktirilgan kiritish-chiqarish portlariga ega. 
Kiritish-chiqarish  portlari  va  tizim  shinasini  boshqarish  sxemasi  quyidagi 
vazifalarni bajaradi: 
port  manzilini  va  ushbu  manzil  uchun  boshqaruvchi  (portni  qabul  yoki 
uzatish rejimiga ulash va shu kabi) axborotni shakllantirish; 
portdan  boshqaruvchi  axborotni,  portning  ishga  shayligi  va  holati 
to‘g‘risidagi axborotni qabul qilish; 
kiritish-chiqarish  qurulmasining  porti  bilan  MP  o‘rtasidagi  ma’lumotlar 
uchun tizim interfeysining boshidan oxirigacha ketgan kanalni tashkillashtirish. 
Kiritish-chiqarish portlari va tizim shinasini boshqarish sxemasi portlar bilan 
aloqa  bog‘lash  uchun  yo‘riqlarning  kodli  shinasi  (YKSh),  manzillar  va  tizim 
shinasidagi  ma’lumotlardan  foydalanadi,  ya’ni:  MP  portiga  kirish  mobaynida 
YKSh  orqali  signal  uzatadi.  Ushbu  signal  barcha  kiritish-chiqarish  qurilmalariga 
manzillarning  kodli  shinasidagi  (MnzlKSh)  manzil  port  manzili  ekanligi  haqida 
xabar beradi, so‘ngra xususan port manzilini uzatadi. Bunday signalni qabul qilib, 
port  manzili  mos  tushgan  qurilma  ishga  shay  ekanligi  haqida  javob  qaytaradi  va 
shundan so‘nggina MKSh orqali ma’lumotlar almashinuvi ro‘y beradi.