Shaxsiy kompyuterlar uchun mikroprotsessorlar

 
 
Arifmetik-mantiqiy qurilma 
 
Arifmetik-mantiqiy  qurilma  axborotni  o‘zgartirishga  oid  arifmetik  va 
mantiqiy operatsiyalarni bajarish uchun mo‘ljallangan qurilma sanaladi. 
Funksional  jihatdan  AMQ,  odatda,  ikkita  registr,  summator  va  boshqaruv 
sxemasidan (mahalliy boshqaruv qurilmasidan) tashkil topgan. 
 
 
2-rasm. 
 
Summator
  -  kirish  qismiga  kelayotgan  ikkilik  sonli  kodlarni  qo‘shish 
amalini  bajaruvchi  hisoblash  sxemasi  bo‘lib,  mashinaning  ikkilangan  so‘ziga  oid 
razryadlik darajasiga ega. 
Uzunligi  turlicha  bo‘lgan  tez  ishlovchi  xotira  registrlari:  1-  registr  (Pr1) 
ikkilangan so‘z, 2- registr (Pr2) esa bitta so‘zga oid razryadlik darajasiga ega. 
Operatsiya bajarilayotgan paytda Pr1 ichida operatsiyada ishtirok etayotgan 
birinchi son, operatsiya yakuniga yetgach - natija joylashadi; 
Pr2  ichida  esa  operatsiyada  ishtirok  etayotgan  ikkinchi  son  joylashib, 
operatsiya  yakuniga  yetgach,  uning  ichidagi  axborot  o‘zgarmay  qoladi.  1-  registr 
axborotni  ma’lumotlarning  kodli  shinasidan  olishi  va  xuddi  shu  shinasi  orqali 
uzatishi mumkin. 
Boshqaruv  sxemasi  yo‘riqlarning  kodli  shinasi  orqali  boshqaruv 
qurilmasidan  boshqaruv  signallarini  qabul  qilib,  registrlar  va  AMQ  summatori 
ishini boshqarish uchun mo‘ljallangan signallarga aylantiradi. 
MQ  arifmetik  (+,  -  ,  *,  :)  operatsiyalarni  faqat  so‘nggi  razryaddan  so‘ng 
qayd etilgan vergulli ikkilik axborotga, ya’ni faqat butun ikkilik sonlarga nisbatan 
bajaradi. 
O‘zgaruvchan  vergulli  ikkilik  sonlar  hamda  ikkilik-kodlashgan  o‘nli 

---

sonlarga nisbatan operatsiyalar ijrosi matematik soprotsessor yoki maxsus tuzilgan 
dasturlar jalb etilgan tarzda bajariladi.