Ahmedovich ahmedov, akmal abzalov

O‗g‗itlarning tuproq xossalariga salbiy ta‘siri 
 
Tuproq  biosfera  zanjirining  muhim  halqasi  bo‗lib,  u  kiritiladigan 
o‗g‗itlarning murakkab ta‘siriga uchraydi va quyidagi o‗zgarishlar sodir bo‗lishi 
mumkin: 
1) tuproq muhitining nordonlashuvi yoki ishqoriyligi; 
2) agrokimyoviy va agrofizikaviy xossalarining o‗zgarishi; 
3) ionlarning almashinib yutilishi yoki tuproq eritmasiga siqib chiqarilishi; 
4) biogen va zaharli elementlarning yutilishi; 
5) gumusning parchalanishi yoki to‗planishi; 
6) tuproq va o‗g‗it tarkibidagi oziq moddalarning yutilishiga ko‗maklashish 
yoki qarshilik qilish; 
7) elementlar mobilizatsiyasi yoki immobilizatsiyasining o‗zgarishi; 
8) ionlar antogonizmi yoki sinergizmining namoyon bo‗lishi va shu asosda 
o‗simliklar oziqlanishiga ta‘sir ko‗rsatishi. 

---

178 
 
Tuproqqa  ohak  kiritilishi  nordon  tuproqlar  muhitini  mo‗tadillashtiradi, 
muntazam  ravishda  fiziologik  nordon  yoki  ishqoriy  o‗g‗itlarni  qo‗llash  tuproq 
muhitining o‗zgarishiga sezilarli ta‘sir ko‗rsatadi. 
Mineral  o‗g‗itlar  tuproqdagi  ayrim  elementlarning  holatiga  kuchli  ta‘sir 
qiladi. 
Masalan, 
tuproqda 
fiksatsiyalangan 
fosfor 
undagi 
ruxning 
harakatchanligini  cheklaydi.  Lekin  shu  bilan  bir  qatorda  fosforli  o‗g‗itlar 
marganes,  mishyak,  qo‗rg‗oshin,  vannadiy  va  stronsiy  kabi  elementlarning 
harakatchanligini  oshiradi.  Mazkur  elementlarning  jumladan  qo‗rg‗oshinning 
yem-xashak tarkibidagi miqdori 10-15 mg/kg dan oshib ketsa, chorva mollariga 
salbiy ta‘sir ko‗rsatadi. 22-jadvalda ayrim tuproqlar tarkibidagi qo‗rg‗oshinning 
miqdori  ko‗rsatilgan.  Qo‗rg‗oshin  tuproqqa  atmosferadan,  sug‗orma  suvlar  va 
o‗g‗itlar oralig‗idan tushadi. 
22- jadval