Ahmedovich ahmedov, akmal abzalov

Tuproqdagi makro va mikro elementlar  
 
Barcha  o‗simliklar  ham  ildizi  orqali  tuproqdan  o‗zlashtiradigan  mineral 
tuzlarga nisbatan ma‘lum darajada ehtiyoj sezadi. Agar ularning ana shu ehtiyoji 
qondirilmasa,  unda  u  yoki  bu  tur  elementga  nisbatan  ochlik  belgilari  namoyon 
bo‗ladi  va  odatda,  ular  bunday  sharoitda  o‗sa  olmaydi.  Asosiy  mineral 
elementlarga, ya‘ni makroelementlarga N, P, K, S, Ca, Mg va boshqalar kiradi. 
Mikroelementlardan  Fe,  Zn,  Cu,  Mo,  B,  CO,  Mn  lar  ham  ma‘lum  darajada 
ahamiyatga  ega  bo‗lib,  ular  o‗simliklarga  juda  kam  miqdorda  zarur  bo‗ladi. 
Tabiiy  sharoitda o‗simliklarning  ayrim  elementlarga  talabi  ham  har  xil  bo‗ladi 
va  hatto  bir  turdagi  o‗simlikning  o‗zida  ham  ontogenez  davomida  o‗zgarib 

---

161 
 
turadi. Shunga ko‗ra, makroelementlar orasidagi keskin farqni ko‗rish qiyin (16-
jadval). 
Tuproq  eritmasida  kul  moddalar  uncha  ko‗p  bo‗lmaydi  (ko‗pi  bilan  0,2% 
gacha) va ularni ana shu holatda o‗simliklar yaxshi o‗zlashtiradi, lekin shu bilan 
birga ular tuproqdan oson yuvilib ketishi va o‗simliklar uchun zarur bo‗lgan kul 
elementi  yo‗qolishi  mumkin.  Oziqa  elementlarning  qolgan  qismi  (98%  ga 
yaqini)  chirindi,  organik  qoldiqlar  va  qiyin  eriydigan  anorganik  birikmalar 
tarkibida  bo‗ladi,  nihoyat  ayrim  oziq  moddalar  tuproq  kolloidlariga 
adsorbiyalangan holatda uchraydi.  
16-jadval