N. T. Shoyusupova aholi ish bilan bandligi

 
12.4. O’zbekistonda mehnat potensialining shakllanishi  
va unga demografik omillarning ta’siri 
 
O’zbekistonning  mustaqil  davlatga  aylanishi  iqtisodiy  va  siyosiy  jihatdan  tub 
o’zgarishlarga olib kelib, o’z navbatida bular mehnat potensialining shakllanishi va takror 
yaratilishi  haqidagi  ilmiy-iqtisodiy  tasavvurlarni  qayta  o’rganish,  uning  strukturasiga 
yangicha  yondashuvlarni  ishlab  chiqish,  bu  sohadagi  ijtimoiy  munosabatlar  tizimini 
to’g’ri yo’lga qo’yish zaruratini vujudga qeltirdi. 
«Mehnat  resurslarining  shakllanishi»  tushunchasi  ancha  vaqtlardan  buyon  ilmiy, 
iqtisodiy adabiyotlar va statistik amaliyotda qaror topgan bo’lib, o’ziga xos kasbiy atama 
sifatida  ishlatilib  kelinadi.  Bunda  mehnat  resurslarini  shakllantirish  deganda,  ularning 
doimiy ravishda yangilanib turishi tushuniladi. 
Mamlakat  mehnat  potensiali  miqdoriy  jihatdan  shakllanishining  asosi  aholi 
harakatlari  hisoblanadi.  Shu  sababli  uning  shakllanish  omillari  va  sharoitlarini 
o’rganishda,  avvalambor,  aholining  takror  ishlab  chiqaruvchi  jarayon  bo’lgan  mavjud 
demografik  vaziyat  tahlil  qilinadi.  Chunki  aynan  demografik  holatlar  mehnat 
potensialining  miqdoran  shakllanib  borishini  ta’minlaydi.  Bu  jarayon  esa  ularga  ta’sir 
qiluvchi omillar va bosqichlar ketma-ketligining ko’rinishi 12.11-chizmada ifodalangan. 
Chizmada aks etganidek mehnat potensialining shakllanish jarayoni ketma-ketlikda 
ro’y  berib,  zanjir  ko’rinishini  olgan.  Chunki  bunda  ishtirok  etayotgan  omillar  o’zaro 
bog’liq bo’lib, birining natijasida ikkinchisi vujudga keladi hamda muayyan ta’sirga ega 
bo’ladi. 
Demografik  jarayonlar  mamlakatdagi  ijtimoiy-iqtisodiy  infratuzilma  va  shart-
sharoitlar ta’sirida amalga oshadi. Ya’ni, bunda aholi iste’molchi va foydalanuvchi 

---

 
258