23
Энг яхши материал бўлиб платина ҳисобланади,
чунки у оксидланиш
мухитида кимёвий инерт бўлиб, уни тоза холда олиш мумкин. Платинининг электр
қаршилиги температура коэффициенти -3,94.10
-3
град
-1
ва солиштирма қаршилиги -
0,099 ом мм
2
/м.
Платинали қаршилик термометри ёрдамида температурани -200
0
С+650
0
С
чегарада ўлчаш мумкин. Платинани R
t
қаршилиги температурани 0
0
С+650
0
С
чегарасида қуйидаги тенглама бўйича аниқланади
R
t
= R
0
(1+At+Bt
2
)
A ва B - ўзгармас коэффициентлар, уларнинг қиймати градуировкалашда
аниқланади;
R
0
- 0
0
С даги қаршилик.
Платинали қаршилик термометри (ТСП-1, Гр21) қурилмасини кўрамиз
(расм.12).
100х10х0,3 мм ўлчамли, ён томонида тиш кўринишида қирқилган, слюдали
пластинкадан (1) тайёрланган каркасга бифилляр равишда 2 м
узунликдаги, 0,007
диаметрли платина сими (2) ўралган. Платина ўрамлари учига улаш коробкасидаги
латун қисқичларга улаш учун иккита чиқиш-кумуш симлари (3) ковшарланган.
Слюдали пластинка ўрамлари билан ўзидан кенгроқ бўлган слюдали
ёпқичлар (4) билан икки томондан изоляцияланиб умумий пакет кўринишида кумуш
лента (5) билан боғланган.
Бу сезгир элемент алюмин идишга-вкладишга (6), у эса, алюминдан ясалган
трубасимон қобиғга (7) туширилади. Кумуш чиқиш симлари форфорли бусалар (8)
билан изоляцияланган.
Сезгир элементли 7-қобиғ пўлат химоя идишига жойланади.
Аппарат ва
трубаларда ўрнатиш учун пўлат химоя идишига штуцер ковшарланади. Пўлат химоя
идишининг тепа қисмида ташқи улаш симларини улаш учун қисқичлар
жойлаштирилган коробка мавжуд
Расм.12.
Расм.13.
24
Мис қаршилик термометрлари ҳам баъзи афзалликларга эга: арзонлиги, тоза
холда
олишнинг онсонлиги, ҳамда юқори электр қаршилиги температура
коэффициентига эгалиги (4,26 10
-3
град
-1
).
Камчилиги – солиштирма қаршилигининг кичиклиги 0,017 ом мм
2
/м ва
юқори температурада осон оксидланиши.
Шунинг учун мис қаршилик термометрларининг ишлатилиш диапазони
чеклангандир (-50
0
С + 180
0
С).
–50+180
0
С интервалда мис қаршилигини температурадан t боғлиқлиги
қуйидаги тенглама орқали ифодалади
R
t
= R
0
(1+
t)
- электр қаршилиги температура коэффициенти (град
-1
).
Платинали ва мисли стандарт қаршилик термометрлари (ТСП и ТСМ) ишлаб
чиқарилади. 0
0
С даги бу термометрлар қаршилиги (R
0
) хар хил қийматларга
эга ва
шу сабабли хар хил градуировкали қаршилик термометрлари ишлаб чиқарилади.
П
латинали қаршилик термометрлари (ТСП), градуировкаси Гр 20,
0
С
даги қаршилига R
0
=10 ом; Гр-21,
0
С даги қаршилига R
0
=46 ом ва Гр22,
0
С даги
қаршилига R
0
=100 ом, шунингдек 50П,
0
С даги қаршилига R
0
=50 ом и 100П
0
С даги
қаршилига R
0
=100 ом.
Do'stlaringiz bilan baham: