Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

14 - chizma.  Logistika tizimi chegarasi 
 
- material oqimi; 
- moliyaviy resurslar oqimi; 
Logistika  strategiya  korxona  faoliyati  strategiyasining  ajralmas  qismi 
sifatida qaralishi lozim. 
Logistika  tizimi  strategiyasini  ishlab  chiqishda  uning  tarkibiga  transport 
operatsiyalari  va harajatlar, quvvat, aloqa, buyurtmalarni qayta ishlash, zahiralarni 
boshqarish nazorat va reja tizimlari hamda tizim tashkiliy tuzilmasi kiradi. 
Logistika strategiyasini ishlab chiqishning andozaviy texnik usullaridan biri 
harajat  va  xizmatlar  orasidagi  logistik  muvozanatni  tahlil  etishdan iborat. Bundan 
Yetka-
zuvchi 
 
Sotib 
olish 
 
Moliyaviy rеsurslar 
 
Saq- 
lash 
 
Qayta 
ishlash 
 
Saq- 
lash 
 
Sotish 
 
Istе'-
molchi 
 

---

 
54 
tashqari yana bir element komplekslilik bo‘lib, u o‘z ichiga: ta’minot hamda zahira 
manbalari  soni;  tovar  hamda  qadoqlash  nomenklaturasi;  buyurtma  tushadigan 
manba  va  tovarlarni  yuklash  manzillari  soni;  mavsumiylik;  ishlayotgan  markazlar 
soni kabilarni oladi. 
Xo‘jalik  strategik  muammolarini  hal  etish  logistik  tizimning  har  bir 
funksional  sohasida  faoliyat  olib  borayotgan  mutaxassislar  guruhi  qarorlariga 
asoslanadi.  Logistika  tizimi  strategiyasini  ishlab  chiqish  ikki  bosqichda  amalga 
oshiriladi:  birinchi bosqichda, strategik maqsad aniqlanadi  va xo‘jalik rivojlanish 
yo‘nalishi  belgilab  olinadi.  Ushbu  bosqichda  quyidagi  muammolar  hal  etilishi 
ko‘zda tutiladi: 
1) Bozor  talabining  o‘zgarishi.  Turli  taqsimlash  kanallaridan  o‘tayotgan 
tovarlar hajmida biror - bir kanal foydasiga siljishlar bo‘lishini ko‘rsatadi. 
2) Logistikaga  talabning  ortishida.  Taqsimlash  kanallaridagi  siljishlar 
logistikaga talabning ortishida aks etmog‘i lozim. 
3) Tovarlarni  Pareto  tamoyili  bo‘yicha  taqsimlash.  Tovarlarning 
cheklangan hajmiga asosiy oqim to‘g‘ri keladi. 
4) Zahiralar  hajmi  va  moslashuvchan  ishlab  chiqarish  tizimi.  Firmaning 
bozor  talablariga  moslashuvchan  ishlab  chiqarish  tizimining  tuzilishi  va  zahiralar 
hajmi qulay bo‘lishi lozim. 
5) Faoliyatning  ayrim  turlariga  e’tibor.  Nafaqat  oddiy  yoki maxsus, balki 
faoliyatning  o‘ziga  xos  turlari  bo‘lgan:  iste’mol  yoki  maxsus  ishlab  chiqarish 
tovarlarini tamg‘alash va qadoqlash kabilarga ham e’tibor berish kerak. 
6) Yetkazuvchilar  logistika  ko‘rsatkichlarini  oshirish.  Ushbu  bo‘lim 
mahsulotlarni yetkazish tadbirlarini ishlab chiqish bilan bog‘liq. 
Birinchi  bosqichda  firma  strategiyasi  ishlab  chiqiladi  (uzoq  muddatga 
mo‘ljallangan  tadbirlar).  Ikkinchi  bosqichni  birinchi  bosqichning  davomi  desak 
bo‘ladi.  Bunda  strategiyani  amalga  oshirishga yordam beradigan taktikalar ishlab 
chiqiladi.  Taktikaning  strategiyadan  farqi  shundaki,  u  bozor  sharoitlariga  mos 
holda  o‘zgaruvchan  va  qisqa  muddatga  mo‘ljallanadi.  2-bosqich  1-bosqichda 
ishlab  chiqilgan  strategik  reja  yo‘nalishini  ta’minlaydi.  Ikkinchi  bosqich 
quyidagilarni o‘z ichiga oladi: 
-  ishlab  chiqarish  quvvati.  Logistika  guruhi  ishlab  chiqarish  hajmining 
kompyuter  modellaridan,  mahsulot  assortimenti,  bozorlar,  mahsulotlar  ishlab 
chiqarishni  ta’minlash  quvvatidan  foydalanib,  ishlab  chiqarish  quvvatini 
aniqlaydilar; 
-  taqsimlash  milliy  tizimlari  (TMT)  material  resurslari  o‘zgarishlarining 
TMTning ishlab chiqarish quvvatiga ta’siri hisobga olinadi; 
-  ko‘tarish  -  transport  ishlari.  Butun  zanjir  (yetkazuvchi  -  iste’molchi)ning 
hamma  qismlari  samarali  ishlashini  ko‘tarish  -  transport  tizimining  yaxshi 
ishlashiga bog‘liq; 
-  transport  turlari.  Transportning  turli  xillari  izlanadi  va  ishlab  chiqarish 
tizimi logistika talablarini qondirish usullari ko‘rib chiqiladi; 

---

 
55 
- nazorat tizimlari. Faoliyat natijalarini hisoblash va nazorat qilish; 
- yetkazuvchilar. Moliyaviy natijalar; 
- umumxo‘jalik rejasi. 
Logistika  strategiyasining korxonalar mahsulotlarini  yetkazishda ahamiyati 
kattadir. Hozirda bozor munosabatlari sharoitida logistik tizim va uning strategiya 
va  taktikasini  to‘g‘ri  amalga  oshirish  xizmatlar  va  tovarlarning  iste’molchilarga 
sifatli holda yetib borishini ta’minlaydi. Shuningdek, to‘g‘ri tuzilgan strategiya bir 
qator muammolarni qisqartiradi va ombordagi zahiralar qulayligini ta’minlaydi.