Maqsudov ilhomjon, joraev jomurod yangiboevich, amirov shavkat qo ziboevich

B) Boshqa zot hayvonlari bilan juftlash; 
V) Qattiq tanlash; 
G) Inbred hayvonlarni yaxshi oziqlantirish va saqlash; 
D)  Qarindosh  hayvonlar  juftlanganda,  erkak  va  urg„ochi  hayvonlarning  turli 
sharoitda o„stirilganligi inobatga olish. 
Turli  turga  mansub  hayvonlar  inbridingga  turlicha  javob  beradi.  Inbridingga 
otlar  va  cho„chqalar  juda  sezuvchan  bo„lib,  qoramollar  va  qo„ylarda  unchalik 
bo„lmaydi.  Parrandalarda  4-5  bo„g„in  qon  aralashishi  ro„y  bersa  pushtdorligi, 
cho„chqalar esa hayotchanligini yo„qotadi. 
O‟simlikshunos  va  chorvadorlar  qachonlardir  qarindosh  bo„lmagan(autbred) 
yoki  boshqa  zot(krossbriding),  boshqa  tur(gibritizatsiya)  hayvonlarni  juftlash 
natijasida baquvvat va hayotchan avlodlar olish isbotlagan. Bu  holat geterozis deb 
ataladi.  (ushbu  terminni  1914  yilida  Djon  Shell  taklif  etgan).    Geterozis  – 
avlodning  ota  –  onaga  nisbatan  rivojlanishi,  konstitutsional  mustahkamligi, 
kasalliklarga  chidamliligi,  oziqalardan  foydalanish  va    mahsuldorligi  bo„yicha 
ustunligi  hisoblanib,  yuqori  geterozigotalik    natijasida  ro„y  beradi.  U  hamma 
noqarindosh  hayvonlar  juftlanganda  yoki  hamma  belgilar  bo„yicha  ro„y 
beravermaydi(skelet  tuzilishi,  tus,  jun  va  barra  teri  sifati,  jingalaklik,  sutning 
yog„liligi va oqsilliligi). 
Geterozis  birinchi  bo„g„inda  mavj  urub,  keyingi  bo„g„inlarda  susayib  boradi 
va oxiri yuqoladi. 
Geterozis  ko„pincha  inbriding  sezuvchan  bo„lgan  belgilarda  ro„y 
beradi(hayotchanlik,  sut  mahsuldorlik,  tuxum  mahsuldorligi  va  boshqalar).  Ushbu 
belgilar  past  irsiy  koeffitsientga  ega  bo„lib  ularga  genlarning  noaddativ  va  tashqi 
muhit  ta‟sir  o„tkazadi.  Ba‟zi  belgilar  inbrid  depressiya  va  geterozis  ta‟sirida  kam 
o„zgaradi(oziqadan foydalanish, nimta sifati, junning uzunligi, ingichkaligi, tuxum 
vazni va boshqalar), chunki ularda irsiyat koeffitsienti yuqori bo„lib, additiv genlar 

---

 
31 
ishtirokida  shakllanadi;  ularga  tashqi  muhit  kam  ta‟sir  o„tkazadi.  Bu  holatlardan 
oqilona foydalanish hayvonlardan mo„l va sifatli mahsulotlar olishni ta‟minlaydi. 
Alohida  hayvon,  butun  guruhlarning  moslik  yoki  kombinatsion  qobiliyati- 
chatishtirishda qatnashayotgan hayvonlarning juftlash natijasida yuqori  hayotchan, 
mahsuldor,  geterozis  avlod  olish  demakdir.  Juftlanayotgan  hayvonlarning 
kombinatsion  qobiliyatini  saqlash  uchun  turli  qator  va  zotga  mansub  hayvonlar  
urug„lantirilganda olingan avlodlar baholanadi (yirik vazni, sutdorligi, tuxumdorligi 
bo„yicha). Kombinatsion qobiliyat umumiy va maxsus bo„ladi.