O‘zbek tili fonetikasi

Transliteratsiya. Biror tilning yozma  yodgorliklarini yoki ma’lum bir matnni 
(masalan,  arab  alifbosida  yozilgan  eski  o‘zbek  tili  yodgorliklari)  nashr  etishda  shu 
yodgorliklarning  yozuv  sistemasini  boshqa  til  yoki  yodgorlik  bosilayotgan  xalqning 
mavjud  yozuv  sistemasi  orqali  ifodalash  transliteratsiya  deb  ataladi.  Demak, 
transliteratsiya  -  biror  yozuv  harflarini  boshqa  bir  yozuv  harflari  bilan  almashtirib 
ifodalash  usulidir.  Masalan,    ا
ًمْلِع  ِِىنْد ِز  ِِ بَر    “Робби  зиднѝ  ъилман”,  ya’ni  “Ey, 
Robbim, menga ilmni ziyoda et”. (“Toha,114”). 
Transkripsiya 
bilan 
transliteratsiya 
o‘zaro 
mustahkam 
bog‘liqdir. 
Transliteratsiya so‘zi lotincha bo‘lib, orqali, vositasi bilan va harf ma’nolarida keladi. 
Ikki atamani bir-birlari bilan almashtirmaslik kerak. Ular bir-birlariga o‘xshash bo‘lsa 
ham,  o‘z  xususiyatlari  jihatidan  tubdan  farq  qiladi.  Chunki  transkripsiya  til  yoki 
lahjadagi  tovushlarning  turli  ko‘rinishlarini  talaffuziga  moslab  yozish,  ya’ni  uni 
yozuvda  ifodalash  uchun  foydalaniladi.  Transliteratsiyada  esa  tilimizning  turli 
davrlarda yozib qoldirilgan yodgorliklarini, masalan, Urxun-Enasoy arab yozuvidagi 
yozma  yodgorliklarni  hozir  amalda  bo‘lgan  yozuv  tizimi  bilan  ifodalash  ko‘zda 
tutiladi.  Bunda  bir  yozuv  ikkinchi  bir  yozuv  harflari  bilan  o‘quvchilarga  tushunarli 
alfavitga  keltiriladi.  Qiyosiy  va  tarixiy  grammatika,  filologik  lug‘atlar  tasvirini 
izohlab va nashr ham transliteratsiya ishlatiladi.