Texnika xavfsizligi

ta`minlovchini  qanday  tanlash  lozim»  (Site  Security  Handbook  Addendum  for  ISPs) 
tavsiyasi  so`zsiz  foydalidir.  Birinchi  galda  uning  qoidalariga  tashkiliy  va 
arxitekturaviy himoyalashni shakllantirish jarayonida rioya qilish lozim. 
Britaniya  standarti  BS  7799  «Axborot  xavfsizligini  boshqarish.  Amaliy  qoidalar» 
(Code of practice for information security managment) axborot xavfsizligiga javobgar 
tashkilot  raxbarlari  uchun  foydali  hisoblanadi.  Bu  standart  jiddiy  o`zgartirishsiz 
ISO/IEC 17799 xalqaro standartga ko`chirilgan. 
Bu borada  mustaqil diyorimiz O`zbekiston Respublikasida ahamiyatga  molik bo`lgan 
ulkan  ishlar  olib  borilmoqda.  Bunga  misol  tariqasida  O`zbekiston  aloqa  va 
axborotlashtirish  agentligining  ilmiy-texnik  va  marketing  tadqiqotlari  markazi 

---

 
158 
tomonidan ishlab chiqilgan O'z DSt 1092:2005 «Axborot texnologiyasi. Ma`lumotlarni 
kriptofafik  muhofazasi.  elektron  raqamli  imzoni  shakllantirish  va  tekshirish 
jarayonlari»,  0‘z  DSt  1105:2006  «Axborot  texnologiyasi.  Ma`lumotlarni  kriptografik 
muhofazasi.  Ma`lumotlarni  shifrlash  algoritmi»,  0‘z  DSt  1106:2006  «Axborot 
texnologiyasi.  Ma`lumotlarni  kriptografik  muhofazasi.  Xeshlash  funktsiyasi»  va  0‘z 
DSt  1108:2006  «Axborot  texnologiyasi.  Ochiq  tizimlar  o`zaro  bog’liqligi.  elektron 
raqamli  imzo  ochiq  kaliti  sertifikati  va  atribut  sertifikatining  tuzilmasi»  standartlarini 
va  RH  45-187:2006  «Xavfsizlik  talablari»  boshqaruv  hujjatini  ko`rsatib  o`tish 
mumkin.  Ushbu  markaz  tomonidan  ishlab  chiqilgan  standartlar  №05-11  12.04.2006 
yilda  O`zbekiston  standartlashtirish,  metrologiya  va  sertifikatsiyalash  agentligi 
tomonidan tasdiqlangan. 
Bundan  tashqari,  yurtimizda  axborot  xavfsizligi  sohasida  faoliyat  yuritayotgan 
O`zbekiston  aloqa  va  axborotlashtirish  agentligi  qoshidagi  «UZINFOCOM»,  «UZ-
CERT» va boshqa tashkilotlarni aytib o`tish lozim. 
 
NAZORAT SAVOLLARI. 
 
1. 
Axborotdan  rusatsiz    foydalanishdan  himoyalash  bo`yicha  talablar  va  ularning 
sinflari haqida ma`lumot bering. 
2. 
Himoyalash sinflari necha guruhlarga bo`linadi? 
3. 
Umumiy holda himoyalash tadbirlari necha qism tizimlarni o`z ichiga oladi. 
4. 
Kompyuter jinoyatchiligi qaysi ko`rinishlarda yuz berishi mumkin? 
5. 
Axborot xvsizligini bevosita ta`minlovchi qaysi choralari bor? 
6. 
Axborot xavfsizligining siyosati qanday ishlab chiqiladi?  
7. 
Binodagi kompyuter tarmog’ining xavsizlik tizimi nechta bo`lishi mumkin? 
8. 
Axborot  xizmati  binolari  va  xonalariga  kirish  nazorati  va  fizik  vositalari  haqida 
ma`lumot bering.