Texnika xavfsizligi

7-rasm. Radioaktiv izotoplardan foydalanilgan muhofaza qurilmasi 
 
8-rasm. Fotoelektrik muhofaza qurilmasi 
1 – nur tarqatuvchi  manba; 2-  magnit g’altagi; 3 – fotoelement; 4 – prujina;  
5 – mufta; 6 – dastak; 7 – rele; 8 – tok manbasi; 9 – g’altak; 10 – doimiy tok manbasi; 
11 – temir tayoqcha; 12 - dasta 
2. Saqlovchi muhofaza qurilmalari. 

---

 
143 
Asosan mashina va jihozlarda zo`riqish vujudga kelganda, ishchi hayoti va sog’ligiga 
xavf tug’dirishi mumkin bo`lganda, to`xtatib qo`yishga xizmat qiladigan qurilmalardir. 
Zo`riqish bilan ishlayotgan mashina qurilmalarning, elektr motori kuyib ketishidan va 
qirquvchi  vositani  sinib  ketishidan  hamda    ishchi  hayotiga  va  faoliyatiga  xavf 
tug’diruvchi vaziyatdan saqlanish maqsadida muhofaza qurilmalaridan foydalaniladi. 
Xuddi  shunday  vazifani  bajaruvchi  vosita  sifatida  bosim  ostida  ishlatiladigan 
idishlarga o`rnatilgan saqlovchi klapanlar misol sifatida ko`rsatish mumkin. 
Saqlovchi  qurilmalar,  xonadagi  zaharli  moddalarning  miqdori  ko`payganda 
shamollatish  qurilmasini    avtomatik  ravishda  ishga  tushiradi.  Bunday  qurilmalardan 
tsexlardagi  havo  tarkibida  portlashga  va  yong’inga  xavfli  bo`lgan  moddalarning 
me`yoriy miqdori ortib ketib, inson hayotiga xavf tug’dirganda ham qo`llaniladi. 
3. Blokirovka qurilmalari. 
Bu  qurilmalarning  asosiy  vazifalari  mashina  va  jihozlarning  xavfli    mintaqalariga 
odamning tushib qolib, jarohat olishiga xalaqit beradigan qurilmalardir. 
Bu  qurilmalarning  ishlash  jarayoni  birinchidan  odam  tanasi  qismlarini  xavfli  ta`sir 
doirasiga  tushib qolmaslik uchun yo`liga g’ov bo`lish vazifasini bajarsa, ikkinchidan 
agar  odam  shu  mintaqada  ish  bajarishi  zarur  bo`lsa,  unda  shu  hududdagi  xavfli 
vaziyatni vujudga keltiruvchi harakatlanuvchi yoki aylanuvchi qismlarni, to ishchi shu 
xavfli mintaqadan chiqib ketgunga qadar to`xtatib turadi.