Texnika xavfsizligi

Nazorat savollari. 
 
1. Mehnat xavfsizligi bo`yicha ishlarni  tashkil etish va boshqarish. 
2. Korxonalarda mehnatning sog’lom va xavfsiz ish sharoitlarini ta`minlash.  
3. Korxonalarda mehnat sharoitini yaxshilashga qaratilgan chora-tadbirlar. 
4. Mehnatni muhofaza qilish xizmatlari. (“MMQT dagi qonunning 14-modda).  
5. Korxonalarda mehnatni muhofaza qilish bo`yicha ishlarni  boshqarish. 
 
 
14-Ma`ruza. Sanoat korxonalarida elektr xavfsizligi 
 
Reja: 
1. Elektr tokidan jarohatlanishning xavfliligi. 
2. Insonni elektr tarmog’iga qo`shilishi mumkinligi sxemasi. 
3. Tegish va qadam kuchlanishi. 
4. Elektr uskunalarini erga ulash va nollashtirish. 
5. Himoya ajratkichi. elektr patentsiallarini tenglashtirish. Statik elektrdan 
himoyalanish. 
Tayanch iboralar 
Chastota,  static  elektr,  fibriliyatsion  tok,  tegish  kuchlanishi,  qadam  kuchlanishi, 
nollashtirish, generator. 
 
Zamonaviy ishlab chiqarish elektr toki qo`llanilishi bilan chambarchas bog’liq. elektr 
toki  mehnatni  engillashtirish  bilan  bir  vaqtda  odamlar  sog’ligi  va  hayoti  uchun  katta 
xavf  manbai  hamdir.  Boshqa  xavf  manbalardan  farqli,  ularoq  elektr  toki  xavfini 
masofadan, o`lchash asboblarisiz aniqlab bo`lmaydi. 
Elektr tokidan jarohatlanish quyidagi har xil sharoitlarda sodir bo`lishi mumkin: 
1.  izolyatsiyasi  ishdan  chiqqan  o`tkazgichlar  yoki  ochiq  tok  uzatish  qismlarga 
tekkanda; 
2.  yoy orqali elektr toki ta`siridan; 
3.  tasodifan kuchlanish ostida bo`lgan uskunalarning metall qismlaridan; 
4.  katta  o`lchamdagi  mashinalarni  elektr  uzatish  tarmoqlariga  ruxsat  etilmagan 
yaqinlikda  joylashgan  (avtokranlar,  g’alla  kombaynlari)  va  boshqa  shunga  o`xshash 
hollarda. 
Statik  ma`lumotlardan  ma`lumki,  elektr  tokidan  jarohatlanganlar  ichida  kishilarning 
ko`pchiligi elektrotexnik kasbga ega bo`lmagan odamlardir.  Ishlab  chiqarishda  elektr 
tokidan  jarohatlanishlarni  tekshirish  shu  narsani  ko`rsatadiki,  ko`pchilik  baxtsiz 
voqealar  elektr  uskunasi  bilan  ishlashga  o`qimagan,  elektr  xavfsizligi  haqida 
ma`lumoti yo`q ishchilarni ishlatish natijasida sodir bo`ladi.