Лаборатория иши №1

Ishdan maqsadi: nitroza usulda sulfat kislota olish. 

Qurilma va materiallar 

1.Sulfat kislota olish qurilmasi. 

2.Mis yoki latun qirindisi yoki mis sim. 

3.Konsentrlangan nitrat kislota. 

4.natriy sulfit yoki bisulfit. 

5.Konsentrlangan sulfat kislota. 

6.0,1 n ishqor eritmasi. 

7.250 ml li o‘lchamli kolba, 20-25 ml li pipetka. 

Ishning bajarilishi 

Nitroza usulida sulfat kislota olish quydagi ko‘rsatilgan qurilmalar asosida 

olinadi. 

 

Azot  to‘rt  oksidi  1  kolbada  7-10  ml  konsentrlangan  nitrat  kislotaga  mis 

qirindisini ta’sir ettirib olinadi. Oltingugurt to‘rt oksidi 2 kolbada 3-5 g natriy sulfit 

yoki bisulfitga sulfat kislota ta’sir etish natijasida olinadi. Sulfat kislotadan 15-20 

ml olamiz. Hosil qilingan gazlar yuvuvchi qurilmalardan reaktorga o‘tadi. Reaktor 

asosiy  mahsulot  hosil  qiluvchi  minora  hisoblanadi.  Ikkala  kislotalarni  ham  juda 

kam miqdorlarda quyish kerak. Yaxshisi tomchilab qo‘ygan yaxshi. YA’ni bir xil 

hajmdagi  gazlar  hosil  bo‘lishi  uchun.  Buni  hosil  bo‘lgan  gaz  bufakchalari  orqali 

 

---

 

16 

rostlash mumkin. Reaktor qisqa trubasimon shishalar bilan  to‘ldirilgan. Ularni suv 

bilan  ho‘llab  qo‘yamiz.  Buning  natijasida  SO

2

,    NO

2

,    va  H

2

O    reaktorda 

ta’sirlashib sulfat kislotasini hosil qiladi. Hosil bo‘lgan azot ikki oksidi reaktordan 

chiqib  yuttirishga  yuboriladi.  Yuttirish  kalonkasi  qisqa  shisha  trubkalar  bilan 

to‘ldirilgan  bo‘lib,  ular  konsentrlangan  sulfat  kislota  bilan  namlangan  yuttirish 

kalonkasiga  azot  oksidini  oksidlash  uchun  traynikdan  oz-oz  miqdorda  havo  ochib 

turish kerak, oltingugurt to‘rt oksidini oksidlash to‘liq borishi uchun gazlarni juda 

kam-kamdan  berish  kerak.  Bu  miqdor  2-3  sekunda  1  gaz  pufagini  tashkil  qilsin. 

Oqimtir  rang  faqat  reaktorning  pastki  qismida  kuzatilishi  mumkin.  Agar 

reaktorning  butun  qism  azot  oksidining  rangi  bilan  qoplangan  bo‘lsa,  azot 

oksidining miqdorini oshirish kerak. Ishni bajarib bo‘lgandan so‘ng  hosil bo‘lgan 

sulfat  kislotani  bo‘shatib  olib,  reaktorni  3-4  marta  10-12  ml  suv  bilan  yuvamiz. 

Reaktorni yuvgan suvimizni ham sulfat kislotani bo‘shatib olgan stakanning ustiga 

solamiz.  So‘ng  sulfat  eritmasini  200  yoki  250  ml  o‘lchamli  kolbaga  solib, 

o‘lchamigacha  suv  bilan  to‘ldiramiz.  Eritmani  ishqorning  0,1  n  eritmasi  bilan 

titrlaymiz. Hosil bo‘lgan sulfat kislotasining miqdorini hisoblaymiz. Olingan natriy 

sulfit  yoki  bisulfitga  nisbatan  sulfat  kislotasining  chiqish  miqdorini  hisoblaymiz. 

Birinchi bo‘lib hosil bo‘lgan oltingugurt to‘rt oksidining miqdorini hisoblash kerak. 

Yuttirish  kalonnasida  nitroza  qoladi.  Uni  stakanga  qo‘yib  olib,  kalonna  sulfat 

kislota bilan yuviladi va ishga tayyorlab qo‘yiladi.