Microsoft Word al azkor ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
173
«Rudda ‘alayya salomiy», ya’ni «Salomimni qaytarib ber», degan lafz ila qaytarib oladi. 
Bundan maqsad uni qo‘rqitib, o‘rtasida do‘stlik yo‘qligini bildirib qo‘yishdir. 
 
Abu Sa’d esa: «Agar zimmiyga salom xohlansa-da, salom lafzidan boshqacha qilinsa, 
masalan, «Alloh sizni hidoyat qilsin» yoki «Alloh sizning tonggingizni ne’matli qilsin», 
desa, zarari yo‘q», dedilar. 
 
Imom Navaviy: «Mana shu Abu Sa’d aytgan narsaga ehtiyoj bo‘lib, «Xayrli tong 
tilayman» yoki «Saodat tilayman» yoki «Ofiyat tilayman» yoki «Alloh sizga 
xursandchilik, saodat, ne’mat, surur ila tong ottirsin», desa yoki shunga o‘xshash 
narsalarni aytsa, zarari yo‘q. Agar ehtiyoj sezmasa, biror narsa aytmaslikni ixtiyor qiladi. 
Chunki salom aytish ularga ochiq yuzli bo‘lish, yaqinlik va do‘stlikni ifoda etadi. Biz esa 
ularga ko‘pol bo‘lish va do‘stlik izhor etmaslikka buyurilganmiz», dedilar. 
 
Agar bir kishi jamoat oldidan o‘tsa, ular orasida bir necha musulmon tursa yoki bir 
musulmon bilan bir necha kofir bo‘lsa, musulmon va musulmonlarni qasd qilib salom 
berish sunnatdir. 
 
630/8. Usoma ibn Zayddan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam 
bir majlisdan o‘tdilar. U majlisda oddiy musulmonlar, mushriklar, butlarga ibodat 
qiluvchilar va yahudiylar bor edi. Va ularga salom berdilar. Imom Buxoriy va Muslim 
rivoyatlari. 
 
Agar biror mushrikka maktub yozsa va unda salom bitsa, quyidagicha yozish lozim 
bo‘ladi: 
 
631/9. Abu Sufyon (r.a.) Hiraql qissasi haqida qilingan rivoyatda aytishlaricha, 
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Allohning quli va rasuli Muhammaddan Rumning 
kattasi Hiraqlga, hidoyatga ergashganlarga salom», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim 
rivoyatlari. 
 
Kasal zimmiyni ziyorat qilish haqida ixtilof qilingan. Ba’zi jamoalar uni mahbub 
sanashgan. Ba’zilari esa man qilishgan. 
 
Abu Bakr Shoshiy esa quyidagilarni zikr qiladilar: «Kofir betob bo‘lganida qarindoshlik 
yoki qo‘shnichilik yuzasidan qurbat hosil qilish uchun ziyorat joiz». Imom Navaviy ham 
Shoshiy aytgan ushbu fikrni yaxshi, deganlar. 
 
632/10. Anasdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Bir yahudiy bola Rasululloh sollallohu alayhi 
vasallamga xizmat qilar edi. Kunlarning birida u betob bo‘lib qoldi. Rasululloh sollallohu 
alayhi vasallam uning ziyoratiga kirib, boshi tomonga o‘tirdilar va «Islomga kir», dedilar. 
U bola esa otasiga qaradi. Shunda otasi: «Abul Qosimga itoat qil», dedi. Bas, u bola 
musulmon bo‘ldi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uning huzuridan chiqa turib, 
 
«Alhamdu lillahillaziy anqozahu minan-nar» (ya’ni, «Uni do‘zaxdan xalos qilgan Allohga 
hamd bo‘lsin»), dedilar. Imom Buxoriy rivoyatlari. 
 
633/11. Said ibn Musayyib otalari Musayyib ibn Hazndan (r.a.) rivoyat qilinadi: «Abu 
Tolibga o‘lim yaqinlashganida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uning huzuriga kelib, 

---

Al-Azkor. Al-Faqih an-Navaviy