Microsoft Word bustonul orifiyn ziyouz com doc

86-bob 
Kasb-kor to'g'risida 
Faqih Abu Lays (rahimahulloh) aytadilar: Ba'zilar kasb-kor bilan mashg'ul bo'lishni 
yomon ko'rishgan. Ular ibodat qilish bilan mashg'ul bo'lish va Allohga suyanish vojib, 
degan fikrdagilar. Ahli ilmni ko'pchiligi: "O'zini va oilasini ta'min etarlik miqdorda kasb 
qilish vojib, agar undan ziyoda qilsa, muboh va ibodatga mashg'ul bo'lish afzal. Agar 
ziyoda qilish talabi bilan mashg'ul bo'lsa, va bu bilan faxrni, riyoni iroda qilmasa va 
farzlarni tashlab qo'ymasa, harom emas", deydi.  

---

Bo’stonul orifiyn. Abu Lays Samarqandiy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
85
Kasb-qor bilan mashg'ul bo'lish durust emas, deganlar, Alloh taoloning ushbu so'zini 
dalil qilishgan: 
"Men jin va insni faqat o'zimga ibodat qilishlari uchungina yaratdim" (Zoriyot, 56). Bas, 
Alloh taolo xalqni o'ziga ibodat qilish uchun yaratdi. Shunday ekan, ibodat bilan 
mashg'ul bo'lish lozim, kasb-kor bilan emas, deyshadi. Yana Nabiydan (sollallohu alayhi 
vasallam): "Alloh menga mol jamlashni va savdogar bo'lishni vahiy qilmadi, balki: 
"Rabbingni maqtab tasbeh ayt, sajda qil va doim ibodatda bo'l", deb vahiy qilindi", 
degan hadisni keltirishadi.  
O'ziga kifoya qiladigan miqdorda kasb qilish vojib, deganlarning hujjati shuki, Alloh taolo 
farzlarini farz qildi. Bandalar farzlarni ado qilishi uchun libos va nafs ozuqasiga muhtoj. 
Banda bunga faqat kasb qilish bilan etishadi. Alloh taolo: 
"Endi qachon namoz ado qilingach, erga tarqalib, Allohning fazlu marhamatidan (rizqu 
ro'z) istayveringlar" (Jum'a, 10), deydi. Nabiy (sollallohu alayhi vasallam): "Bo'z bilan 
savdo qiling, chunki otalaringiz (Ibrohim) bazzoz bo'lganlar", deganlar. Abdulloh ibn 
Muborak: "Kim bozorni tark qilsa, uning muruvvati ketibdi va xulqi yomonlashibdi", deb 
aytganlar. Ibrohim ibn Yusuf: "Bozorni mahkam tut, chunki u sohibiga ulug'lik keltiradi", 
deydilar.  
Kasb-korni tark qilish uchta sabab – kasallik, taqvo va or sababli joiz, deyiladi. Kasallik 
sababli tirikchilikni tark qilgan kishi tilanchilik qiladi, taqvo sababli tark etgan kishi 
tama'ga, qilishga or yoki hamiyat sababli tark etgan kishi o'g'irlik qilishga majbur 
bo'ladi.  
Uchta narsaning davosi yo'q, deyiladi. Birinchisi, harom aralashgan kasallik, ikkinchisi, 
hasad aralashgan adovat, uchinchisi, kasallik aralashgan kambag'allik.  
Hakim Abul Qosim aytadilar: "Haloldan kasb qilish iffatli kambag'alni go'zallashtiradi, 
zaifning muhtojligini bekitadi, pastkash g'iybatchining tilini kesadi". Har bir narsaning 
zeb-ziynati bor, yigitlikning bezagi va ziynati kasb orqasidan, deyishadi. 
Kishida oltita xislat bo'lsa, u odamlarning sayyidi bo'ladi. Uchtasi uydan tashqarisi, 
uchtasi uyning ichida. Uydan tashqaridagi xislatlar: olimlardan istifoda etish – ilm olish, 
taqvodorlar bilan aralashib yurish, o'zini va oilasining ozuqasini halol yo'l bilan talab 
qilish. Uyning ichidagilari: ahli oilasi bilan ulamolardan eshitgan narsalarini eslashi, 
taqvodorlardan ko'rgan narsaga amal qilishi, oilasining toqatiga etadigan kiyim va 
taomni hozir qilishi.