Техник конструкциялаш ва моделлаш

Duradgorlik bolg’alari va yog’och to‘qmo: 
a-kvadrat muhrali; b-doiraviy muhrali bolg’alar; v-yog‘och to‘qmoqlar 
 
 
Porsi qolip
 

---

38 
 
2  ta,  3  ta  va  undan  ortiq  taxtalarni  arralash  mumkin.  Arralash  to‘g‘ri  chiqishi  uchun  ularni  qolipga 
siqib turiladi. 
Yelimdon.  Yog‘och  buyumlar  qismlarini  biriktiruvchi  materiallar  ichida  eng  ko‘p 
ishlatiladigan  buyumlarning  sifatli,  puxta  birikishini  ta’minlaydigan  duradgorlik  yelimidir.  Yelimlar 
maxsus  qozon-yelimdonlarda  pishiriladi.  Yelimdon  katta-kichik,  biri  ikkinchisiga  tushadigan  ikkita 
kalorimetrga o‘xshash idishdir. Katta idishga suv qo‘yilib biror isitkich yordamida qaynatiladi. Kichik 
idishga  kerakli  miqdorda  suvga  bo‘ktirilgan  yelim  solinib,  katta  idishga  tushiriladi.  Yelim  katta 
idishdagi  suvning  issiqligi  ta’sirida  eriydi.  Shu  xilda  eritilgan  yelim  kuymaydi  va  yelimlash 
xususiyatini  yo‘qotmaydi.  Shuning  uchun  yelim  hech  qachon  bir  idishli  yelimdonda  eritilmaydi.  Bir 
idishli  yelimdonda  eritilgan  yelim  idish  devoriga  yopishib,  qayta  eritish  vaqtida  kuyadi  va  yelimlash 
xususiyatini yo‘qotadi. 
 
Yelimlar har xil bo‘lib, duradgorlikda go‘shtparda va suyakdan tayyorlangan elimlar ishlatiladi. 
Go‘shtparda  va  suyakdan  tayyorlangan  yelimlar  10-12  mm  qalinlikdagi  plita  shaklida  tayyorlanadi. 
Ular  och-sariq  yoki  to‘q-jigar  rang  tusga  ega  bo‘ladi.  Go‘shtpardadan  tayyorlangan  elimlarning 
elimlash xususiyati suyakdan tayyorlangan elimnikiga qaraganda yuqori bo‘ladi. 
 
Duradgorlik  elimlarini  pishirish  uchun  plita  shaklidagi  qattiq  elimni  maydalab,  uni  bir  kun 
davomida  sovuq  suvda  ivitiladi.  Ivitilgan  elimni  elimdonda  60-70
0
  temperaturada  eritiladi,  so‘ng 
qaynatiladi.  Yaxshi  pishirilgan  elimning  quyuq-suyuqligini  unga  ingichka  cho‘p  tushirib  ko‘tarib 
ko‘riladi.  Agar  elim  tommasdan  tolasimon  ko‘rinishda  cho‘zilib  chiqsa,  uning  quyuqligi  normal 
hisoblanadi va yopishqoqligi yuqori bo‘ladi.