Konstruksiyalar

164. Siqilish, transport va montaj operatsiyalari jarayonida  
normal kesimlarda darzlar hosil bo‘lishi bo‘yicha hisoblashning 
o‘ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat?
Bularning barchasi qaysi tomonning darzbardoshligini hi-
soblash va bu holatda qanday zo‘riqishlar ta’sir qilishiga bog‘liq. 
Masalan, balka va plitalarni tashishda tagliklar buyumning 
chetki qirrasidan katta masofada bo‘ladi, ya’ni tayanch kesim-

---

122
larda xususiy og‘irlik q
w
 dan qabul qilinadigan manfiy isho-
rali eguvchi moment M
w
 ta’sir qiladi (dinamiklik koeffitsien-
ti k
D
=1,6 ni hisobga olgan holda 90-savolga qaralsin). Qisuvchi 
kuch R
1
 (birinchi yo‘qotishlar va tortish aniqligi koeffitsien-
ti  γ
sp
 >1 hisobga olgan holda) shunday ishorali moment hosil 
qiladi, shunining uchun uni tashqi kuch deb qaraladi va bu 
kuch yuqori qirrasini cho‘zadi (79-rasm) hamda e’tiborni pastki 
yadro nuqtasi r′ ga qaratish lozim. U holda darzbardoshlik shar-
ti quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi: M
w
 + P
1
(e
op
 – r′) ≤ R
bt,ser 
W′
pl
. Bu yerda, W′
pl 
– yuqori chegara uchun elastik-plastik qar-
shilik momenti. R
bt,ser
 kattalik betonning uzatish mustahkam-
ligiga mos kelishi kerak.