Termiz davlat universiteti «iqtisodiyot» fakulteti «iqtisodiyot» kafedrasi

 

2. Kichik biznes va tadbirkorlikni kredit bilan  

ta’minlash shakllari 

Kichik  biznesni  kredit  bilan  ta’minlash  deganda,  bu  ularga  pul  yoki  tovar 

shaklidagi  vositalarni  ma’lum  muddatga  haq  to’lash  sharti  bilan  qarzga  olish  va 

qaytarib berish yuzasidan kelib chiqadigan munosabatlar tushuniladi. 

Kredit berilish muddatiga ko’ra, uch turga bo’linadi: 

1. Qisqa muddatli kreditlar (muddati bir yilgacha bo’lgan kreditlar). 

2. O’rta muddatli kreditlar (muddati bir yildan uch yilgacha bo’lgan kreditlar). 

3. Uzoq muddatli kreditlar (muddati uch yildan ortiq bo’lgan kreditlar). 

Halqaro  kreditlar  berilish  muddatiga  ko’ra  birmuncha  farq  qiladi.  Bunda  bir 

yildan besh yilgacha muddatga berilgan kreditlar o’rta muddatli, besh yil va undan 

ortiq muddatga berilgan kreditlar uzoq muddatli kreditlar deb hisoblanadi. 

Kredit ob’ekti – bu har qanday pul emas, balki faqat vaqtincha bo’sh turgan, 

berilishi mumkin bo’lgan pullar va tovarlardir. 

Kredit to’rt xil vazifani bajaradi: 

Birinchidan,  pulga  tenglashtirilgan  to’lov  vositalari  (masalan,  veksel,  chek, 

sertifikat va hokazolar)ni yuzaga chiqarib, ularni xo’jalik oborotiga jalb qiladi. 

Ikkinchidan,  bo’sh  pul  mablag’larini  harakatdagi,  ishdagi  kapitalga 

aylantirib, pulni pul topadi, degan qoidani amalga oshiradi. 

Uchinchidan,  qarz  berish  orqali  pul  mablag’larini  turli  tarmoqlar  o’rtasida 

qayta taqsimlash bilan ishlab chiqarish resurslarining ko’chib turishini ta’minlaydi. 

---

38 

 

To’rtinchidan, qarz berish, qarzni undirish vositalari orqali iqtisodiy o’sishni 

rag’batlantiriladi. 

Kreditning quyidagi asosiy shakllari mavjud: 

1. Tijorat krediti. 

2. Bank krediti. 

3. Iste’molchi krediti. 

4. Davlat krediti. 

5. Halqaro kredit.