11-мавзу. ЎЗбекистонда фуқаролик жамияти институтлари ва маҳаллий ўЗ-Ўзини бошқариш( 4-соат)

4. Ўзбекистонда 
ННТнинг 
фуқаролик 
жамияти 
институти 
сифатида 
ривожланиши 
Мустақиллик даврида мамлакатда фуқаролик жамиятининг асоси бўлган демократик 
институтларни шакллантириш ва ривожлантириш жараёнларига доир ислоҳотлар йилдан-
йилга чуқурлашиб борди. 2005 йилга келиб республикада 402 та республика аҳамиятига 
молик нодавлат жамоат бирлашмалари фаолият кўрсата бошлади. Улардан 81 таси халқаро 
ташкилотлардан иборат эди. Нодавлат ташкилотларнинг 48 таси жамғарма, 78 таси жамият, 
4 таси сиёсий партия, 42 таси федерация, 16 таси касаба уюшмалари, 2 таси ҳаракат, 20 таси 
марказ, 48 таси ассоциация, 20 таси уюшма, 5 таси қўмита, яна 37 таси турли номларда 
расмий рўйхатдан ўтган. Шунингдек, Қорақалпоғистон Республикаси, Тошкент шаҳри ва 
вилоятларда давлат рўйҳатига олинган 1957 та, шунингдек, ҳисоб рўйхатига олинган 2911 
та, ҳаммаси бўлиб 4868 та маҳаллий аҳамиятга эга бўлган жамоат бирлашмалари фаолият 
кўрсатди
34
. Қисқа давр ичида уларнинг сони тезлик дилан ўсди: 2017 йилнинг 1 ноябрь 
ҳолатига биноан 9158 та ННТ, 2244 та диний ташкилот (шундан, 2070 таси исломий, 174 
таси ноисломий) фаолият юритди. 2017 йилнинг ўзида 669 та янги ташкил этилган ННТ 
рўйхатга олинди
35
. 2018 йилда Ўзбекистонда 9 минг 200 дан зиёд ННТ, 1 минг 400 дан 
ортиқ ОАВ ва 10 мингга яқин маҳалла фуқаролар йиғини мавжуд. 
Ўзбекистонда ННТ ўз фаолиятларини ҳудудий мансублигига боғлиқ ҳолда қуйидаги 
даражаларга бўлинади: 
32
Ўзбекистон Республикасининг «Нодавлат нотижорат ташкилотлари тўғрисида»ги Қонуни.// «Нодавлат 
нотижорат ташкилотлари тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикасининг Қонунига шарҳлар.-Т.: Адолат, 
2001.-Б.28-29.
33
Ўзбекистон Республикасининг «Жамоат жамғармалари тўғрисида»ги Қонуни.//Ўзбекистон Республикаси Олий 
Мажлисининг Ахборотномаси, № 9-10 (1329-1330).2003.-Б.89-90.
34
Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги жорий архиви. Давлат рўйҳатидан ва ҳисоб рўйҳатидан ўтган ҳамда 
фаолият кўрсатаётган нодавлат нотижорат ташкилотлар умумий жадвали (2005 й. 12 майдаги ҳолати). –Б.2-3.
35
2017 йилнинг 9 ойи давомида Адлия вазирлиги томонидан амалга оширилган ишлар юзасидан 
маълумотнома//Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги жорий архиви. Нодавлат нотижорат 
ташкилотлари фаолияти бўйича маълумотнома.-Б.8.

---

-умуммамлакат аҳамиятига эга бўлган ННН. Улар ўзларининг тузилмавий қуйи 
ташкилотларига (маҳаллий ташкилотлари, филиаллари, бўлимлари, ваколатхоналари ва 
бошқ.) эга бўлиб, бутун мамлакат миқёсида фаолият юритади;
-минтақавий ННТ. Уларга Қорақалпоғистон республикси, вилоятлар ва Тошкент 
шаҳри ҳудудларида фаолият юритадиган ННТ киради;