O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi

2.3.Yoppasiga sifatni boshqarish 
Pirovard  natijada  marketing  qulay  iste'molchilarni  jalb  qilish  va  ushlab 
turish  san'ati  hisoblanadi. Zamonaviy menejerlar mahsulot sifatini yaxshilash 
va  iste
'molchilarga  xizmat  ko’rsatish  darajasini  oshirishda  ustivor  yo’nalish 
sifatida  qarashadi.  Ko’pchilik  Yaponiya  kompaniyalari  o’z  muvaffaqiyatlariga 
mahsulotning  yuqori  sifati  orqali  erishishgan.  Agar  kompaniya  yuqori  foyda 
darajasini saqlab qolmoqchi bo’lsa yoppasiga sifatni boshqarish tizimini qabul 
qilishga majbur.  
Yoppasiga sifatni boshqarish barcha tashkiliy jarayonlar, mahsulotlar va 
servisning  sifatini  uzluksiz  oshirishning  umumiy  tashkiliy  usuli  hisoblanadi. 
Bozorda  raqobatchiga  ega  bo’lmagan  tovarlarni  ishlab  chiqarishni 
rag’batlantirishga  intilish  kompaniyalarga  yuqori  sifatli  mahsulot  uchun 
mukofot be
rishni ko’zda tutadi. 
Mahsulot  va  xizmat  sifati,  iste'molchining  ehtiyojlarini  qondirish  va 
kompaniya  foydasi  o’rtasida  yaqindan  aloqa  mavjuddir.  Yanada  yuqori  sifat 
darajasiga  erishish  yuqori  baholarni  ushlab  turish  va  harajatlarni  kamaytirish 
sharoitida  ham  iste'molchilar  ehtiyojlarini  yuqori  darajada  qondirish  imkonini 
beradi.  Shunday  qilib,  sifatni  oshirish  dasturini  amalga  oshirish  kompaniya 
foydasini  o’sishiga  olib  keladi.  Sifatni  yaxshilash  dasturini  rivojlantirishga 

---

 
30 
bag’ishlangan  tadqiqotlarda  mahsulotning  nisbiy  sifati  bilan  kompaniyaning 
foyda darajasi o’rtasida korrelyatsion bog’lanish mavjudligi ta'kidlanadi.   
Sifatni  nazorat  qilish  bo’yicha  Amerika  jamiyatining  butun  dunyoda 
qabul  qilingan  sifatga  bo’lgan  ta'rifi  quyidagicha:  ”  Sifat  -  mahsulot  yoki 
xizmatning  xossalari  va  tavsifnomalari  yig’indisi  bo’lib,    ifoda  etilgan  yoki 
ko’zda tutilayotgan ehtiyojlarni qondira olish xususiyatiga asoslanadi”
1
. 
Ushbu  ta'rif  asosida  iste'molchilar  manfaatlari  turishi  aniq  va  ravshan 
ko’rinib  turibdi.  Agar  mahsulot  yoki  xizmat  iste'molchilarning  ko’zda 
tutilayotgan  ehtiyojlarni  qondira  olsa,  u  holda  ishlab  chiqaruvchi  sifatli 
mahsulot  ishlab chiqarmoqda, deb xulosa  qilish mumkin.  Iste'molchilarning 
ko’p miqdordagi ko’zda tutilayotgan ehtiyojlarini qondira oladigan kompaniya 
sifat  kompaniyasi,  deb  nomlanadi.Yoppasiga  sifat 
–  qiymatni  yaratish  va 
buyurtmachi ehtiyojlarini yaratish kaliti  hisoblanadi. 
Mahsulotlarning  sifati  va  ishlab  chiqarilishi  bilan  qiziqmaydigan 
marke
ting  bo’yicha  mutaxasislar  firmalar  uchun  ortiqcha bo’g’in hisoblanadi. 
Funktsional  marke
tologlar  davri  o’tib  ketdi.  Marketologlarga  faqat  bozor 
tadqiqotchilari,  reklama  sohasidagi  mutaxassislar,  strateglar  sifatidagina 
emas, balki ularga iste'molchilar ehtiyojlarini q
ondirish bo’yicha mutaxassislar 
sifatida qarash lozim. 
Kompaniyaning  sifatga  yo’naltirilgan  marketing  bo’yicha  menejerlari 
yoppasiga  sifatga  erishish  siyosati  va  strategiyasini  shakllanishida  ishtirok  
etishlari, birinchi navbatda ular marketing sifatini ta'minlashlari lozim. Bozorni 
tadqiq 
etish,  sotishga  o’rgatish,  reklama,  buyurtmachilarga xizmat ko’rsatish 
kabi  marketingning  har  bir  funktsiyasi  yuqori  standartlarga  muvofiq  holda 
bajarilishi  lozim.  Marketologlarning  faoliyati  kompaniyalarga  bir  necha 
yo’nalishlar  bo’yicha  maqsadli  iste'molchilarga  yuqori  sifatli  tovar  va 
xizmatlarni ko’rsatish va aniqlashda yordam beradi. 
                                                 
1
  
Kotler  F.  Marketing  menedjment.   Ekspress  kurs per.  s  angl. G` Pod  red.  Yu. N.  Kapturevskogo 
–  
    SPb.: Piter, 2002. 
 

---

 
31 
 Yoppasiga  sifatni  boshqarish  marke
ting  bo’yicha  mutaxassislar  faqat 
tashqi  marketing  bilangina  emas,  balki    ichki  firma  marketingi  bilan  ham 
shu
g’ullanishlarini  ko’zda  tutadi.  Marketing  iste'molchining  “qo’riqchi  iti” 
vazifasini  bajarishi  va  iste'molchiga eng yaxshi  q
arorlarni ko’rsatish bo’yicha 
standartlarni ushlab turishi lozim.