Termodinamika va statistik fizika

N
a
 va,  demak,  atomlarning absolut massasini aniqlash imko- 
nini  berdi.  Broun  h arak ati  bo'yicha  o‘tkazilgan  1908-yildagi 
J a n   P erren   tajribalarda  m oddalarning  m olekular-kinetik  naza- 
riyasini  to ‘g‘riligini  va  molekular  jarayonlarning  qaytuvchanlik 
prinsipi  isbotlandi.  Bu  ta jrib a la rd a   topilgan  A vagadro  soni 
(
N
a
  = 6,44 -10
23
  mol-1)  ning  q iy m ati  o ‘sha  d a v r  u c h u n   eng 
aniqlaridan  biri  bo‘lib  hisoblangan.
9.3.  Sm oluxovskiy  tenglam asi
Nomuvozanat  holatda  yotgan  bir  atomli  gazni  olib  qaraylik. 
Gaz holati olti o'lchovli  -   fazalar fazosidagi traektoriya  bo'yicha 
harakatlanuvchi 
N
 ta  tasviriy  nuqtalar  to'plam i  bilan x arak ter- 
lanadi.
Tasviriy  nu q talar  zichligi  yoki  nom uvozanat  holatlar  uchun 
koordinata,  impuls  va  vaqtga  bog'liq  bo'lgan  taqsim ot  funksiya 
/ ( r,  p, 
t)
  ni  kiritamiz.  Taqsimot  funksiya
jj/( r ,p ,t) d r d p  =  
N
sh a rti  bilan  norm alashtirilgan.  Bu  y erd a 
N   -
  gazdagi  to'la 
zarralar  soni.
Taqsim ot  funksiyasi  / ( r,  p, 
t)
  ni  topish  m asalasi  fizikaviy 
kinetikaning  m uhim   m asalalaridan  biri  bo'lib  hisoblanadi.  Bu 
funksiyani  bilish  sistem aning  nom uvozanat  holatiga  tegishli 
b ir qator m asalalarni  yechish  imkonini  beradi.  Masalan,  bunday 
m asalaga  ko'chish  hodisasida  kinetik  koeffitsiyentlar  -   diffu- 
ziya,  issiqlik  o 'tk az u v c h an lik   va  hokazolarni  topish  kiradi. 
Faraz  qilaylik,  L  -   bitta  molekulaga  tegishli  kinetik  energiya, 
impulsi  va  hokazo  additiv  bo'lgan  fizik  kattalik  bo'lsin.  U  holda