Termodinamika va statistik fizika

a{T, p)
 va 
(5{T,
  p)  larni aniqlay olmaydi.  U shbu 
nazariyada  olingan  (4.100)  form ulani  Erenfest  formulasi  (4.86)
bilan  solishtirish  natijasida 
a   =   f.
  va 
p   = ~
a
( —
 
ekanligini
aniqlaymiz.  Bu  esa  E renfest  form ulasi  m uhim   term odinam ik 
form ula  ekanligini  ko'rsatadi.  Chunki,  o'tkazgichni  o'ta  o'tkaz­
gich  fazaga  o'tish  holi  uchun  bu  form uladan  R utgers  formulasi
AC = С»  _ C„  = —
/dHc \2
I 
dT
kelib chiqadi. Bu yerdagi 
kattalikni tajribadan o'lchab
\  dT  ;Hc=0
issiqlik  sig'im ining  sak rash   kattaligini  aniqlash  im koniyatini 
beradi.  V aholanki  L andau  nazariyasi  b u n d ay   n atijam   bera 
olmaydi.  Chunki,  (4.100)  form uladan  Rutgers  formulasi  olmadi. 
R utgers  formulasi  nom a’lum  bo'lgan 
a(T,  p)
  va  ДТ,  p)  k atta- 
liklarni  topish  imkonini  beradi.  Bu  form ulalarni  solishtirish 
a(T,  p)  —  H
  va  ДТ,  p)  =   47r  ekanligini  ko'rsatadi.  U shbu  naza­
riya  bunday kamchiliklarga  ega  bo'lishiga qaram asdan Erenfest- 
ning  sof  term odinam ik  nazariyasiga  qaraganda  ikkinch?  .-J!  faza 
o'tishlarni  tahlil  qilishda  qulaydir.
160

---

S h u   v a q tg ach a  faza  o 'tish lar  m avjudligini  fenom enolbfik 
term odinam ika  nuqtayi  nazaridan  o'rgandik.  Endi  faza  o'tish- 
larni  statistik   fizika  m etodlari  yordam ida  ko‘rib  chiqamiz.
B iror  V  h a jm d ag i  ideal  gazni  ko'ram iz,  sh u   bilan  birg a 
m olekulalar  orasidagi  o'zaro  itarish  kuchi  yaqin  m asofalarda 
juda  tez  o'sadi  deb  hisoblaymiz.  U  holda  berilgan  hajm da  mole­
kulalar  soni  juda  k atta,  lekin  chekli  bo'lgan 
N
  dan  oshmaydi, 
y a ’ni  b iro r  ichki  yoki  tash q i  sab ab larg a  ko ‘ra   z a rra la r  soni 
cheksiz  bo‘la  olmaydi.  B unday  sistem a  uch u n   k a tta   statistik  
yig'indi  quyidagi  ifoda  bilan  aniqlanadi:
Z  =  | > nZn , 
(4.101)
n = l
bu   y erd a  z  -   aktivlik,