Фан/модуль коди Ўқув йили 2020-2021 Семестр

 
14-мавзу. Нарх ва унинг шаклланиши 
Нархнинг мазмуни ва унинг объектив асослари. Нарх тўғрисидаги 
турли назариялар. Товар хусусиятларининг нархларда ифодаланиши. 
Нархнинг шаклланишига таъсир этувчи омиллар. Бозор иқтисодиѐти 
шароитида нархнинг вазифалари. 
Нарх турлари: улгуржи ва чакана нархлар. Нуфузли, демпинг ва 
дотацияланган нархлар. Шартномавий, еркин ва тартибга солинувчи 
нархлар. Ҳудудий, миллий ва жаҳон бозори нархлари. Нарх диапазони. 
Нарх паритети.
Нарх ташкил топишининг бозор механизми. Соф рақобат 
шароитида нархнинг шаклланиш хусусиятлари. Сотувчи ва харидор 
нархлари. Монополия шароитида нархнинг шаклланиши. Умумий 
таклиф бўйича нарх ўзгариши. Монопсония шароитида нархнинг 
шаклланиши. Умумий талаб бўйича нархнинг ўзгариши. Олигополия 
шароитида нархнинг шаклланиши. ―Эргашиш‖ ва ―инкор этиш‖ 
ҳолатлари. Нархдаги етакчилик. 
Нарх сиѐсати ва унинг Ўзбекистонда амалга оширилиш 
хусусиятлари. Нархларни еркинлаштириш йўллари ва босқичлари.
 
15-мавзу. Рақобат ва монополия.
Рақобатнинг моҳияти ва объектив асослари. Рақобатнинг турлари: 
тармоқ ичидаги ва тармоқлараро рақобат. Рақобат шакллари: соф 
рақобат, монополистик рақобат, олигополия ва соф монополия. 
Рақобатлашиш усуллари: нарх воситасида ва нархсиз рақобат. Ғирром ва 
ҳалол рақобат. Демпинг нархларни қўллаш. Рақобат курашининг 
замонавий шакллари: маҳсулот сифатини ошириш, маҳсулотни янгилаш, 
хизмат сифати, реклама, сервис, маркетинг ва ҳ.к.
Монополиянинг моҳияти ва унинг вужудга келиши сабаблари. 
Капиталнинг тўпланиши ва марказлашуви. Монополияларнинг турлари: 
иқтисодий ва табиий монополиялар. Легал ва сунъий монополиялар. 
Лернер коэффистенти. Монополияларнинг афзалликлари ва ижтимоий-
иқтисодий оқибатлари. Шумпетер гипотезаси.
Ўзбекистонда рақобат муҳитининг кучайтириш борасидаги чора-
тадбирлар.
Антимонопол қонунчиликнинг вужудга келиши. Шерман акти-
1980. Клейтон Акти-1914. Федерал савдо Комиссияси далолатномаси-
1914. Селлар Кефаувер акти-1950. Монополияга қарши сиѐсат. 
Давлатнинг табиий монополияга қарши тадбирлари. Монополияга 
қарши қонунчиликнинг шаклланиши. Монополистик корхоналарни 
тартибга солиш усуллари. Монополияга қарши сиѐсатнинг натижалари. 

---

9 
Миллий иқтисодиѐт рақобатбардошлигини оширишга қаратилган чора-
тадбирлар. 
Ўзбекистон 
республикасининг 
монополияларга 
қарши 
қонунчилиги ва уни амалга ошириш механизми