Anatomiya 2014. indd

33-rasm. Umurtqalarning birlashuvi:

1–umurtqalar orasidagi disk; 2–dirildoq o‘zak; 

3–orqadagi bo‘ylama boylam; 4–oldindagi bo‘yla-

ma boylam; 5–umurtqalararo teshik; 6–sariq boy-

lam; 7–o‘tkir qirrali o‘siqchalar orasidagi boy-

lamlar; 8–o‘tkir qirrali o‘siqchalar usti boylami.

---

81

ularning chekkasidan chiqib turadi. Uning qalinligi bo‘yin qismi-

da 5–6 mm, ko‘krak qismida 3–4 mm, bel qismida 10–12 mm. 

Umurtqalar tanasining birlashuvi oldingi va orqadagi bo‘ylama 

boylamlar bilan mustah kamlanadi. Oldingi bo‘ylama boylam ensa 

suyagining halqum bo‘rtig‘i va atlantning oldingi do‘mboqchasi-

dan boshlanib, dumg‘aza suyagining 2–3 ko‘ndalang chiziqlariga-

cha tortilgan bo‘lib, umurt qalar orasidagi diskka yopishgan. Orqa-

dagi bo‘ylama boylam II bo‘yin umurt qasi tanasining orqa yuza-

sidan dumg‘aza kanaligacha davom etadi va dumg‘aza umurtqala-

rining orqa yuzasida tugaydi. Bu boylam umurtqalar tanasi bilan 

bo‘sh birikkan, u umurt qalararo disk sohasida keng ayib tog‘ayga 

yopi shib ketadi.

Umurtqalarning ravog‘i o‘zaro sariq boylamlar

 vositasida bi-

rikadi. U umurtqalar ravog‘i oralig‘ini to‘ldirib turadi va elastik 

bo‘lgani uchun umurtqa pog‘onasini to‘g‘rilanishini ta’minlaydi.

Bir umurtqaning pastki bo‘g‘im o‘siqchasi ikkinchi umurtqa-

ning ustki bo‘g‘im o‘siqchasi bilan umurtqalararo bo‘g‘im

 hosil 

qiladi. Bo‘g‘im yuzalari gialin tog‘ay bilan qoplangan. U yassi, 

ko‘p o‘qli, kam harakat bo‘g‘imlar turkumiga kiradi. Umurtqa-

larning birlashu vini quyidagi boylamlar mustahkamlaydi. Umurt-

qalarning o‘tkir qirrali o‘siqchalari oralig‘ida o‘tkir qirrali o‘siq-

chalar orasidagi boylamlar

 tortilgan bo‘lib, u o‘siqcha uchiga bor-

gach o‘zaro qo‘shilib ketadi va o‘tkir qirrali o‘siqchalar usti boy-

lamiga aylanadi. Bu boylam umurt qa pog‘onasi bo‘ylab cho‘zilgan 

fibroz tizimcha shaklida. U bo‘yin qismida ensa suyagining tashqi 

do‘ngligi bilan VII bo‘yin umurtqasining o‘tkir qirrali o‘siq chasi 

o‘rtasida tortilgan uchburchak plastinka shaklidagi ensa boylami-

ni hosil qiladi. Umurtqalarning ko‘ndalang o‘siqchalari o‘rtasida 

ko‘ndalang o‘siqchalararo boylamlar

 tortilgan bo‘ladi.

Dumg‘aza suyagi cho‘qqisi I dum umurtqasi bilan fibroz 

tog‘ayli disk vositasida birlashadi. Uning o‘rtasida kichkina yoriq 

bor, u 50 yoshlarda bekilib ketadi. Bu bo‘g‘imni oldingi dum-

g‘aza-dum boylami, dumg‘aza-dum lateral boylami,