Саломов р. С. Спорт машғулотининг

 
7.5. Спортда ишлатиладиган допинг ва унга қарши кураш 
 
Допингни тарихи жуда қадимий, вацоланки спорт дунжга 
келган экан, деярли шу вақтдан бошлаб допингни цам тарихи 
бошланади. Бу инсонннинг табиати билан аниқланса керак. 
Шунки цар бир инсон цар қандай мусобақада, жанг майдонида 
фз рақиби устидан ғалаба қилишни цоцлайди. Цаттоки ана шу 
ғалаба ушун фзининг соғлиғини цам аямайди.

---

224 
Тарихий адабижтларни (китобларни) варақлар эканмиз, 
қадим замонларда цам одамлар фзларини жисмоний ва руций 
иш қобилиятларини ошириш ушун турли стимулятор 
моддалардан фойдаланганлигини кфрамиз. Жумладан, эрамиз-
гаша бфлган 2-асрда грек атлетлари мусобақалар олдидан оқсил 
(психика) таъсир қиладиган баъзи бир қфзиқоринларни 
шираларини қабул қилишган. Довриғи дунжга тарқалган, 
машцур рим катта чиркининг артистлари томоша олдидан 
шаршаб қолмаслик ва оғриқни сезмаслик мақсадида турли 
стимуляторларни қабул қилганлар. Ўрта асрларда норман 
харбийлари «Берсеркиерлар» жанг олдидан мухамор ва бошқа 
психотроп замбруғларнинг шираларини ишиб олишганлар. Бу 
эса уларни тажовузкорлик цолатига ва оғриқ цамда шаршашни 
сезмасликка олиб келган.
XX аср допинглар рфйхатини анаболик стероидлар, 
амфетамини, унинг цосилалари ва бошқа фармакология 
фанининг ютуқлари бфлмиш кфпгина препаратлар билан 
бойитди. Биринши марта анаболик стероидлар 1935 йилда 
Югославия химик Лими Леопольд Ружишка томонидан тоза 
цолда ажратиб олинади ва кейин лабаротория шароитида 
синтез қилинади.
1958 йили америкалик враш Джон Зиглер мацсус равишда 
адроген таъсирини камайтириб тайжрлаган «ДИАНАБОЛ» деган 
анаболик стероид препаратини биринши марта спорт 
амалижтида қфллайди. Шундан бошлаб допингларни қфллаш 
янги эра анаболик стероидлар эраси бошланади. Стероидлар 
касаллиги тез тарқалиб кетади.
Бунга асосий сабаб мусобақа даврида бундайин препа-
ратларни қабул қилиш зарурияти бфлмаслиги ва натижада 
допинг-назоратидан холис бфлиш, қисқа муддат ишида 
мушакнинг массиви ва кушини кфпайиши цамда стероид 
гармонларни қабул қилишни содда оқибатларини билмаслик 
ва ц.к. афсуски, бу соцода бизнинг мамлакатимиз дунж 
стандартларига етибгина қолмасдан, балки баъзи бир 

---

225 
позичияларида, улардан цам фтиб кетади. Кфплаб далиллар 
шуни кфрсатадики, тақиқланган препаратлар фақат катта 
жшдаги спортшилар орасидагина эмас, балки фсмирлар орасида 
цам кенг тарқалмоқда. Бу жуда цам хавфлидир. Айниқса, 
таъқиқланган препаратларни қабул қилиш спортшининг оғир 
атлетика ва атлетик гимнастика каби турларида кенг тарқалган.