Тошкент молия институти

(d, C) 
c
i 
=
 
w
i
(r) 
d
i
= 

i
(c) 
c
i 
= 

i
(y, r) 
d
i
= 

i
(c, y) 
Инвесторлар (давлат, хусусий 
шахслар, венчур фондлар) 
Фондлар 

---

157 
y
i
 = 

i
(c, d, r) 
5.
4-расм. Инновацион ривожланишни молиялаштириш механизми
157
. 
5.4-расмдан инновацион фирмаларни молиялаштиришнинг олтита 
асосий механизмлари келтирилган: 
- мустақил молиялаштириш механизми (

 (

)); 
- инвестицияларни тақсимлаш механизмлари (w(

)); 
- инвестицияларни қайтариш механизми (

 (

),

(

)); 
- молиялаштиришнинг аралаш механизми (

(

)); 
- харажатларни тақсимлаш механизми (q(

)); 
- даромадни тақсимлаш механизми (g(

)). 
6.Молия-саноат гуруҳларини ташкил этиш борасидаги вазифалар. 
Маълумки, молия ва саноат капиталининг бирлашиш жараёни XIX аср охири 
ва XX асрнинг бошларида рўй берди. Иқтисодий адабиётларда йирик 
бирлашган тузилмаларни ўрганишда ТМК (трансмиллий корпорация) 
атамаси 
ҳам 
қўлланилади. 
Замонавий 
ТМК 
ўзида 
молия-кредит 
ташкилотлари (банклар, молия, инвестицион ва суғурта компаниялари, 
пенсия фондлари) билан савдо қилувчи ва маҳсулот ишлаб чиқариш 
соҳасидаги йирик корхоналарнинг (саноат, тарнспорт, алоқа, қишлоқ 
хўжалиги) бирлашиш натижасида ҳосил бўлган кўп тармоқли банк – санаот – 
савдо 
мажмуаларини 
намоён 
этади. 
Молия-саноат 
гуруҳларини 
шакллантириш негизида банк капиталининг келажакда марказлашуви ва 
жамланиши, банклар ролининг аста-секин ўзгариб бориши ҳамда ишлаб 
чиқаришнинг бир ерга тўпланиши туради
158
. 
Мамлакатда саноат-гуруҳлариларининг ташкил этилиши бевосита 
инновацион ривожланишга ижобий таъсир кўрсатиш билан бирга, янги иш 
157
Тадқиқотлар асосида муаллиф томонидан тузилди 
158
Молия-саноат гуруҳларини шакллантириш: назарий-амалий жиҳатлар ва истиқболлар 
/Ж.Х.Атаниязов, С.А.Абдувалиев, С.Р.Кудртов; Н.Х.Жумаевнинг таҳрири остида. –Тошкент: Академнашр, 
2012. 7-8-б. 
Инновацион фирмалар 

---

158 
ўринларини яратиш, ишлаб чиқаришга янги техника ва технологияларни 
киритишга, истеъмол товарлари ва хизматлар сифатини ошириш ва бозорни 
кенгайтириш ҳамда ишлаб чиқарувчилар ўртасида ўзаро рақобатни 
кучайтиришга хизмат қилади. 
Таъкидлаш жоизки, Ўзбекистонда молия-саноат гуруҳларини ташкил 
этиш бўйича қатор ишлар амалга оширилмоқда, бироқ ҳозирги кунга қадар 
амалий ишлар мавжуд эмас. Бироқ, уларни ташкил этиш жуда муҳим бўлиб, 
мамлакатда иқтисодий барқарор ўсишни таъминлашга ва инновацион 
ривожланишни самарадорлигини оширишга хизмат қилади. 
Ўзбекистонда истиқболда ташкил этиладиган молия-саноат гуруҳлари 
ўзида миллий иқтисодиётнинг асосий тармоқларидаги йирик саноат 
корхоналарини, суғурта ва инвестиция компанияларини, пенсия фондларини 
қамраган универсал кўп тармоқли мажмуаларни намоён этиш лозим. 
Буларнинг барча иштирокчиларига йирик инвестицион лойиҳаларни амалга 
ошириш, уларнинг ихтиёридаги маблағларни энг ишончли ва фойдали 
соҳаларга жойлаштириш учун молиявий ҳамда моддий техник ресурсларга 
бўлган кафолатли фойдаланиш ҳуқуқини таъминлаш керак. 
Фикримизча, мамлакатда инновацион ривожланишни амалиётга 
жорий этишда молия-саноат гуруҳлари қуйидаги имкониятларни беради: 
- йирик миқдорда молиявий маблағлар мраказлашади ва улардан 
самарали фойдаланилади; 
- истеъмол ва хизмат кўрсатиш бозорларидаги талаб ва эҳтиёжлар 
асосида ишлаб чиқариш ва хизматлар кўрсатишга тез мослашади ҳамда 
инновацион техника ва технологиялардан кенг фойдаланилади; 
-миллий иқтисодиётни тармоқлар кесимида барқарор иқтисодий 
ўсишни таъминлаш имкониятлари кенгаяди.