Ызбекистон республикаси олий ва ырта

4.2. Biznes-rejani tayyorlash bosqichlari 
 
Mavjud  ilmiy  va  uslubiy  adabiyotlar    biznes-rejani  ishlab  chiqish  uchun 
yagona  to‘g‘ri  yo‘l  yo‘qligiga  alohida  e‘tibor  qaratadi.  Biznes-rejaning  tarkibi, 
tuzilmasi,  ko‘rsatkichlari  va  boshqa  jihatlari  odatda  korxonaning  hajmi  (quvvati), 

---

 
38 
yo‘nalishi,  iqtisodiy  va  moliyaviy  holati,  shuningdek,  gap  o‘z  ishini  endi 
boshlayotgan  tadbirkor  yoki  faoliyat  yuritayotgan  korxona  haqida  borayotganligiga 
bog‘liq  bo‘ladi.  Agar  gap  barcha  tashvishlar  o‘z  ishini  boshlash  va  buning  uchun 
zarur bo‘lgan boshlang‘ich kapitalni, jumladan, bank kerditlari hisobiga shakllantirish 
bilan  bog‘liq  bo‘lgan  tadbirkorlik  haqida  borsa,  biznes-rejaning  mazmuni  va  uni 
tayyorlash  bosqichlari  ma‘lum  bir  (umumiy)  ko‘rinishga  ega  bo‘lishi,  yangiliklar 
kiritish  yoki  bankrotlik  yoqasida  turgan  korxona  haqida  boradigan  bo‘lsa  boshqa 
ko‘rinishga ega bo‘ladi. Shunday bo‘lsada, har qanday biznes-rejada tanlangan biznes 
kontseptsiyasi  ochib  beriluvchi,  taklif  qilinayotgan  mahsulot,  ish  yoki  xizmatlarnig 
o‘ziga  xosligini  tavsiflovchi,  shuningdek,  istiqbolda  olinishi  lozim  bo‘lgan  foyda 
(daromad) va biznesni kengaytirish aks ettiriluvchi bo‘limlar mavjud bo‘ladi. 
Xo‘jalik  amaliyotining  dalolat  berishicha,  umuman  rejalashtirish,  va  xususan 
biznesni rejalashtirish ikki bosqichda amalga oshiriladi. Birinchi bosqichda biznes-
rejaning loyiha varianti ishlab chiqilib, unda o‘tgan yilda erishilgan natijalar tahlili va 
kelgusi  yillar  uchun  o‘z  imkoniyatlarini  baholash  hisobiga  dastlabki  hisob-kitoblar 
amalga  oshiriladi.  Biznes-reja  barcha  hisob-kitoblarda  belgilangan  texnologik 
jarayonlarga, ichki zahiralardan to‘liq foydalanishga asoslanishi hamda zarur hollarda 
tashkiliy va texnik-iqtisodiy tadbirlar bilan mustahkamlanishi  lozim. 
Ushbu  bosqichda  chiqariladigan  mahsulotga  jamiyat  ehtiyojlari  va  bozor 
talabini  aniqlash  katta  ahamiyatga  ega.  Gap  shundaki,  jamiyatning  aniqlangan 
ehtiyojlaridan  tashqari,  iste‘molchilar  mahsulotni  xarid  qilish  uchun  sarflaydigan  va 
korxona  ushbu  ehtiyojlarni  qondirish  uchun  mahsulot  ishlab  chiqarishga  sarflovchi 
resurslarning  cheklanganligi  ham  mavjud.  Shuning  uchun  «ehtiyoj  -  resurslar» 
bog‘liqligi  biznes-rejaning  asosiy  bo‘g‘ini  hisoblanadi.  Ehtiyojlarni  aniqlash 
korxonani iste‘molchilik talabiga ega bo‘lmagan mahsulot chiqarish uchun xarajatlar 
sarflashining  oldini  oladi,  talab  qilinuvchi  resurslar  hisob-kitobi  esa  xato  va 
kamchiliklarga yo‘l qo‘ymaydi.