F m. f n., dots T. Abdullaev 2018 y. Fizika-matematika fakulteti

rul boshqarmasi 

> 

tormoz tizimi 

Elektr  jihozlari  elektr  ta’minot  tizimi,  avtomobildagi  barcha  tok  iste’mol 

qiladigan elektr uskunalarini o‘z ichiga oladi, ular: 

> 

tok ishlab chiqaruvchi 

> 

tok iste’molchilari 

Qo‘shimcha  jihozlar  haydovchi  va  yo‘lovchiga  qulay  va  xavfsizlikni 

ta’minlash  uchun  xizmat  qiladi.  Misol  uchun  qo‘shimcha  jihozlarga  avtomobil 

salonini isitish, oynalarni yuvish va tozalash, oynani isitish kabilar. 

Kuzov  bu  avtomobilning  mustahkam  elementi  hisoblanib,  unga  dvigatel, 

transmissiya  agregatlari,  yurish  qismi,  boshqaruv  mexanizmi  mahkamlanadi 

hamda yo‘lovchi va yuklarni tashish uchun xizmat qiladi. 

Kuzov  zamonaviy  avtomobillarda  vazifalari  har  xil  va  ko‘p  qirrali.  Asosan 

avtomobil  ishqibozlarini  diqqatini  kuzovning  tuzili  dizaynni  o‘ziga  jalb  qiladi. 

Yengil avtomobili kuzovning tuzilishi va o‘rindiqlar soniga qarab quyidagi turlari 

bo‘linadi: 

Sedan-uch hajmli (yurgizgich bo‘limi, salon va yuk bo‘limi) bo‘lib, ikki, to‘rt 

yoki  olti  yon  eshiklardan  iborat bo‘ladi  (5-rasm).  Olti  yon tomonida  eshikka  ega 

bo‘lgan,  salonda  haydovchi  yo‘lovchilardan  ajratilgan  sedan  -  limuzin  ham  deb 

ataladi. Bu turdagi kuzovlar eng ko‘p tarqalgan. 

Avtomobil  ekspluatatsiya  qilinish  jarayonida  500-700  nomdagi  buzilish  va 

nosozliklar paydo bo‘ladi, ulardan 200-300 xili texnik xizmat ko‘rsatish (TXK)lar, 

300-400 xili ta’mirlash (T) orqali bartaraf etiladi. 

Har  bir  buzilish  va  nuqsonni  bartaraf  etish  amalining  boshqalardan  farq 

qiladigan maqbul davriyligi mavjud. 

TXK  va  T  tizimining  avtomobillar  texnik  ekspluatatsiyasi  samaradorligiga 

qo‘shgan hissasi 25% ni tashkil etadi. TXK va T tizimini ishlab chiqish murakkab 

va ko‘p mehnat talab qiladigan ilmiy- amaliy masala bo‘lib, o‘z ichiga nazorat va 

---

 

39 

tajriba  tadqiqotlarini,  ilg‘or  tajribalarni  tanqidiy  umumlashtirish,  an’analarni 

hisobga olish, avtomo- bil konstruksiyasi va ishonchliligini hisobga olishni ko‘zda 

tutadi. 

Quyidagi TXK va T turlari va vazifalari mavjud: