Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari

Boshqarish tekisligi. Boshqarish darajasi—bu IMS funksiyalarining 
yig‗indisi,  ular  aloqa  seanslarini  boshqarish  bo‗yicha  hamma 
harakatlarni amalga oshiradi. 
Asosiy elementlari: 

 CSCF  (Call  Session  Control  Function)–  chaqiruvlarni  va 
seanslarni  boshqarish  funksiyasi  bilan  element.  CSCF  funksiyasi  IMS-
platforma  boshqarish  tekisligida  asosiy  hisoblanadi.  SIP  protokolini 
ishlatib,  CSCF  moduli  IP  transporti  vositasida  real  vaqtning 
xizmatlarning  ko‗pchiligini  etkazib  berishni  ta‘minlovchi,  funksiyalarni 
bajaradi. 
CSCF 
funksiyasifoydalanuvchilarning 
va 
ilovalarning 
ixtisosiga muvofiq, tarmoq resurslarini (chegaraviy qurilmalar, shlyuzlar 
va  ilovalar  serverlari)  samarali  boshqarish  uchun  dinamik  axborotni 

---

 
 
 
 
ishlatadi. CSCF moduli uch asosiy funksiyalarni o‗z ichiga oladi:  
- Serving  CSCF  (S-CSCF)  –  xizmat  ko‗rsatuvchi  CSCF.  Hamma 
SIP-xabarlarga  ishlov  beradi,  ular  bilan  oxirgi  qurilma  olmashuv 
o‗tkazadi;  
- Proxy  CSCF  (P-CSCF)  –  u  orqali  IMS  tizimiga  hamma 
foydalanuvchilarning trafikasi tushadi;  
- Interrogating  CSCF  (I-CSCF)  –  so‗rab  oluvchi  CSCF.  Uy 
tarmog‗i  bilan  ulash  nuqtasidan    iborat.  I-CSCF  aniq  abonent 
uchun S-CSCF ni topish uchun HSS ga murojat qiladi; 

 S-CSCF IP transportining multimediali xabarlarini etkazib berish 
seanslarini boshqarishni ta‘minlaydi, terminallarni ro‗yxatga olish, HSS 
serveri 
bilan 
ikki 
tomonlama 
o‗zaro 
hamkorlik 
(undan 
foydalanuvchilarning 
ma‘lumotlarini 
olish), 
xabarni 
tahlili, 
marshrutlash,  ilovalarga  va  foydalanuvchilarning  ixtisosiga  muvofiq, 
tarmoq resurslarini (chegaraviy qurilmalarni, shlyuzlarni va serverlarini) 
boshqarishni o‗z ichiga olgan holda;  

 P-CSCF  ushbu  tarmoq  IMS  terminallar  uchun  IMS  yadrosi 
ichidagi  signal  darajasida  birinchi  kontakt  nuqtasini  yaratadi.  P-CSCF 
funksiyasiterminaldan  yoki  terminalga  so‗rov  qabul  qiladi  va  uni  IMS 
yadro 
elementlariga 
marshrutlaydi. 
Xizmat 
ko‗rsatilayotgan 
foydalanuvchi  terminali,  tarmoqda  ro‗yxatga  olish  va  uning  hamma 
vaqtida, 
P-CSCF 
funksiyasiga 
biriktiriladi. 
P-CSCF 
modulifoydalanuvchini  autentifikatsiyasi  bilan  bog‗liq  funksiyalarni 
amalga  oshiradi,  hisobga  olish  yozuvlarni  shakllantiradi  va  ularni 
to‗lovlarni  hisoblab  o‗tkazish  serveriga  uzatadi.  P-CSCF  moduli 
elementlaridan  biri  bo‗lib,  Policy  Decision  Function  (PDF)  –  siyosatni 
tanlash  funksiyasi  hisoblanadi,  ya‘ni  axborot  trafikasi  tavsiflari  bilan 
(masalan,  talab  qilinuvchi  o‗tkazuvchanlik  qobiliyati)  ish  ko‗ruvchi  va 
seansni tashkil qilish yoki uni man qilish imkoniyatini aniqlovchi, seans 
parametrlarini o‗zgartirish zarurligini aniqlovchi va hokazo;  

 CSCF ushbu tarmoq abonentlari yoki vaqtincha tarmoqda bo‗lgan 
vizitli  abonentlar  bilan  hamma  tashqi  ulanishlar  uchun  IMS  yadrosi 
ichidagi  signal  darajasida  birinchi  kontakt  nuqtasini  yaratadi.  I-CSCF 
modulining asosiy vazifasi – xizmatlarga ulanish imkoni bo‗yicha tashqi 
abonentni  imtiyozlarini  identifikatsiyalash,  tegishli  ilovalar  serverini 
tanlash va unga kirishni ta‘minlash;  

 BGCF  (Breakout  Gateway  Control  Function)  –  shlyuzlarni 
boshqarish  funksiyasi,  kanallar  kommutatsiyasi  domeni  (UfTT  yoki 
GSM)  va  IMS  tarmog‗i  orasida  chaqiruvlarni  qayta  jo‗natishni 

---

 
 
 
 
boshqaradi. 
Ushbu 
modul 
telefon 
nomerlari 
asosida 
marshrutizatsiyalashni  amalga  oshiradi  va  kanallar  kommutatsiyasi 
domenida  (KK)  shlyuz  tanlaydi,  u  orqali  IMS  tarmog‗i  (BGCF  serveri 
qaysi  erda  joylashgan)  UfTT  yoki  GSM  bilan  o‗zaro  hamkorlik  qiladi. 
Bu  erda  shuningdek  KK  tarmoq  abonentlarga  hisoblab  o‗tkazish  uchun 
tegishli hisobga olish yozuvlarni generatsiyasini o‗tkaziladi;  

 MGCF (Media Gateways Control Function) – shlyuzlarni (Media 
Gateways)  boshqarish  funksiyasi–N.248/MEGACOni  ishlatib,  IMS 
transport shlyuzlarida ulanishni boshqaradi;  

 SGW  (Signaling  Gateway)  –  signal  shlyuzi  –  MGCF  ga 
tushunarli 
ko‗rinishga, 
UfTT 
signalizatsiyasini 
o‗zgartirishni 
ta‘minlaydi. SIGTRAN protokollar guruhi interfeysi orqali IMS yadrosi 
bilan bog‗langan;  

 RACS (The Resourceand Access Control)–resurslarni va kirishni 
boshqarish  tizimchasi  –  kirishni  (ixtiyorida  bor  resurslar,  mahalliy 
siyosat va foydalanuvchi ixtisosi asosida muallifligi asosida) boshqarish 
funksiyasini  va  shlyuzni  boshqarish  (gatecontrol)  yordamida  tarmoqqa 
kirish  ta‘minlaydi,  tarmoq  manzillarini  va  portlarini  o‗zgartirishni 
boshqarishni, va birlamchi bo‗lishni berishni o‗z ichiga olgan xolda;  

 PDF  (Policy  Decision  Function)  –  siyosatni  tanlash  funksiyasi, 
axborot 
trafikasi 
tavsiflari 
bilan 
(masalan, 
talab 
qilinuvchi 
o‗tkazuvchanlik  qobiliyati)  ish  ko‗ruvchi  va  seansni  tashkil  qilish  yoki 
uni man qilish imkoniyatini aniqlovchi, seans parametrlarini o‗zgartirish 
zarurligini aniqlovchi va hokazo;  

 NASS  (Network  Attachment  Subsystem)  –  tarmoqni  ulash 
tizimchasi  –  uning  asosiy  vazifalariga  IP-manzilni  dinamik  belgilanishi 
(DHCP  –  Dynamic  Host  Configuration  Protocol  ishlatib),  IP  darajada 
autentifikatsiya,  tarmoqqa  kirishni  mualliflashtirish,  IP  darajada 
o‗rnashgan joyni topishni boshqarish kiradi.