Э. Бе гм а то в, А. М а м а т о в адабий норма назарияси (А дабий н орм анинг типлари) II қисм

83
Хусусий порма - умумий иормашшг тилнииг турли яшаш 
шаклларндаги иутқнииг ҳар хнл тннларидаш коикрст курйиншлари, 
татбнқидир. Юқорндаги таҳлнлдан келнб чиққан ҳодда ўзбек тилшншг 
қуйидаш хусусин нормаларшш кўрсагиш мумкин:
1) ўзбек адабий тилииинг пормаси, яъпн адабий порма;
2) ўзбек лаҳзка еа шевалари пормаси, яъни диалектал, шевавий, 
лаҳмсавий нормалар;
3) ўзбек пшли изктимоий тармоқлирниит иормаси, яънп “социал 
диалектлар”, “ социал арголар” иормаси (зкаргоилар, профессионал 
иутқ, аргоиииг бошқа типларигя хос пормалар).
“Хусусий порма” индивидуал норма скц жузъий хусусий норма 
тарзнда ҳам номланнб порманннг услубий тармоқлари скн алоҳнда 
шахслар (днкторлар, ёзувчилар) нутқига хос нормалар маьйосида ҳам 
қўллаиилади. Баъзн ҳолларда маълум тил жамоасн гуруҳ нутқн 
мормалари “изктшюий нирма”, алоҳнда шахс нутқидагн воситалар 
“иидивидуал норма”, “алоҳида норма” зсрмннларп билаи юритнлади.
Бнр миллпй тнл доирасндаги лаҳжалар ва шсвалар ўз алоҲпда 
нормаларкга' кўра фарқланади. Масалан, ўзбск тилшшнг Тошкснт, 
Фарғоиа, Самарқанд, Хоразм, Шнмолий ўзбск лаҳжалари, ўзбск 
тилининг ўғуз, қипчоқ, қарлуқ лаҳжаларига мансуб бўлган кўпсонли 
шсвалар ўз диалектал нормаларнга згадир. Шеваларнннг диалектал 
нормаларн 
уларнинг фонетик, лексик, 
морфологик, синтактик
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

хусусиятларида кўрнади. Ўзбек тилишшг лаҳжа ва шеваларининг 
лисоний 
хусусиятларига 
башшланган 
бир 
қатор 
тадқиқотлар