Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

 
Jazo ijrosini tugatish asoslari va vaqti 
                                                                                                       
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Quyidagilar jazo ijrosini tugatish 
uchun asos bo’ladi: 
 
mahkumning 
sud tayinlagan 
jazo muddatini 
o’tab bo’lishi; 
 
mahkumning 
jazoni 
o’tashdan 
muddatidan 
ilgari ozod 
qilinishi; 
 
sud hukmining 
bekor bo’lishi 
va ish 
yuritishning 
tugatilishi; 
 
hukmning 
nazorat tartibida 
o’zgartirilishi va 
jazoning shartli 
hukm bilan 
almashtirilishi; 
mahkumning 
vafoti. 
 

---

272 
 
 
 
 
Jazo  ijrosini  tugatish  –  jazoni  ijro  etishdan  ozod  qilish  jarayonining 
tarkibiy  qismlaridan  biri  hisoblanadi  va  uning  asoslari  O’zbekiston 
Respublikasi Jinoyat-ijroiya kodeksining 167-moddasida ko’rsatilgan.
 
Jazo ijrosini tugatish – sud tomonidan tayinlangan jazoning JIK 167-
moddasiga ko’ra tamomlanishi hisoblanadi. 
Quyidagilar jazo ijrosini tugatish uchun asos bo’ladi:  
– mahkumning sud tayinlagan jazo muddatini o’tab bo’lishi;  
– mahkumning jazoni o’tashdan muddatidan ilgari ozod qilinishi;  
– sud hukmining bekor bo’lishi va ish yuritishning tugatilishi;  
–  hukmning  nazorat  tartibida  o’zgartirilishi  va  jazoning  shartli  hukm 
bilan almashtirilishi;  
– mahkumning vafoti. 
Moddada jazo choralarini tugatish uchun qonun nazarda tutgan barcha 
asoslari ko’rsatilgan. Ulardan boshqa holatlar tufayli jazo ijrosini tugatishga 
yo’l qo’yilmaydi.  
Jazo  muddatining  oxirgi  kunida  ozodlikdan  mahrum  qilish,  axloq 
tuzatish ishlari, muayyan huquqdan mahrum qilish, xizmat bo’yicha cheklash 
va intizomiy qismga jo’natish jazolari batamom ijro etilgan hisoblanadi. Jazo 
muddati  oylar  bilan  hisoblansa,  u  tugaydigan  oyning  tegishli  kunida 
nihoyasiga  yetadi.  Mabodo  bu  oyda  shunday  kun  (29,  30,  31-  kunlar) 
bo’lmasa, uning oxirgi kuni (jumladan, 28, 29 yoki 30-kunda) tugaydi.  
Mahkum  qaysi  kundan  jazoni  o’tayotganligi  sud  hukmi  asosida 
aniqlanadi.  Agar  bu  haqda  hujjatlardagi  ma’lumotlarda  farq  bo’lsa,  jazoni 
ijro  qilish  muassasasi  yoki  organi  ularni  aniqlash  uchun  sudga  murojaat 
qilishi lozim.  
Agar mahkumga jazo muddatini belgilagan sud hukmi kelgusida yuqori 
sud  ajrimi  (qarori)  asosida  o’zgartirilgan  bo’lsa,  bu  holat  jazo  muddatini 
tugash vaqtini aniqlashda e’tiborga olinadi. 
Mahkum sodir etgan jinoyat uchun Jinoyat kodeksida nazarda tutilgan 
jazo yangi qabul qilingan qonunga ko’ra ko’paytirilgan bo’lsa, hukmni qayta 
qo’rib  chiqish  va  mahkumga  sud  belgilagan  jazoni  ko’paytirish  mumkin 
emas.  
Aksincha,  yangi  qabul  qilingan  qonunga  ko’ra,  Jinoyat  kodeksidagi 
jazo  liberallashtirilgan  bo’lsa,  jazoni  ijro  qiluvchi  muassasa  yoki  organ 
ma’muriyati  shu  modda  bo’yicha  jazo  o’tayotgan  mahkum  to’g’risidagi 
masalani  qayta  ko’rib  chiqish  haqida  sudga  murojaat  etishi  lozim.  Sud 

---

273 
 
jazoning  miqdorini  kamaytirishi,  ba’zi  hollarda  tugatilishi  to’g’risida  ajrim 
chiqarishi mumkin.  
Jazodan  muddatidan  ilgari  ozod  qilish  yoki  yengilrog’i  bilan 
almashtirish  to’g’risida  Jinoyat  kodeksidagi  shartlar  yengillashtirilgan 
hollarda  ham  mahkumga  nisbatan  yangi  shartlarni  qo’llash  masalasini  sud 
hal qiladi.  
Orqaga  qaytish  kuchiga  ega  bo’lgan  har  qanday  qonun  uning 
mahkumga  nisbatan  qo’llanishini  sud  tomonidan  muhokama  etilishi  taqazo 
qiladi.  
Jazo ijrosini tugatish tartibi haqida Jinoyat-ijroiya kodeksning 168-173 
moddalarida batafsil ko’rsatilgan.  
Ozodlikdan mahrum etish jazosini o’tagan shaxs kelgusida sud hukmi 
bo’yicha muayyan huquqdan mahrum etilishi lozim bo’lsa, jazoni ijro etish 
muassasasi bu haqda tegishli davlat organi muassasasi, korxona, tashkilotga 
xabar beradi.  
Jazodan ozod etilayotgan shaxsga bu haqda barvaqt e’lon qilish, uning 
mulkiy,  mehnat,  oilaviy,  uy-joyga  oid  huquqlari  va  ulardan  foydalanish 
imkoniyatlari tushintirilishi lozim.  
Reabilitatsiya qilingan shaxsga davlat nomidan uzr bildirish jazoni ijro 
qiluvchi  muassasa  ma’muriyati  yoki  organ  rahbari  tomonidan  oshkora, 
imkon  boricha  ko’pchilik  huzurida  amalga  oshiriladi  va  uning  barcha 
huquqlari tiklanishi batafsil tushintiriladi.  
Muayyan  huquqdan  mahrum  qilish,  axloq  tuzatish  ishlari,  xizmat 
bo’yicha  cheklash,  intizomiy  qismga  jo’natish,  ozodlikdan  mahrum  qilish 
tariqasidagi  jazoning  ijrosi  mazkur  jazo  muddatiga  qonun  hujjatlariga 
muvofiq kiritilishi mumkin bo’lgan o’zgartirishlarni hisobga olgan holda bu 
muddatning oxirgi kuni tugatiladi. 
Agar  jazo  muddati  dam  olish  yoki  bayram  kuni  tugaydigan  bo’lsa, 
mahkum ushbu dam olish yoki bayram kunidan bir kun oldin ozod qilinadi. 
Muddat oylar bilan hisoblangan taqdirda bu  muddat keyingi oyning tegishli 
kuni,  agar  mazkur  oyda  shunday  kun  bo’lmasa  -  shu  oyning  oxirgi  kuni 
tugaydi. 
Jazoni  ijro  etuvchi  muassasa  yoki  organ  ma’muriyati  mahkumni 
muddatidan  ilgari  ozod  qilish  to’g’risidagi  hujjatlarni  ish  kuni  tugaguniga 
qadar  olgan  bo’lsa,  shu  zahoti,  ish  kuni  tugaganidan  keyin  olgan  bo’lsa, 
ertasi kuni ertalab ijro etadi. 
Jazoni  ijro  etuvchi  muassasa  yoki  organ  ma’muriyati  mahkumni 
ozodlikdan  mahrum  qilish  jazosini  tugashidan  ancha  oldin  boshlab,  uni 
ozodlikka  chiqarish  uchun  tayyorgarlik  ko’radi,  kelgusida  uning  mehnat  va 
yashash joyi hamda sharoitlarini aniqlaydi.  

---

274 
 
Olingan  ma’lumotlar  bilan  mahkum  xabardor  qilinadi  hamda  uning 
jazoni  o’taganidan  so’ng  qayerda  yashashi,  nima  bilan  mashgpul  bo’lishi 
haqidagi istaklari inobatga olinadi va imkon boricha qanoatlantiriladi.  
Jazo  muddati  o’tganidan  so’ng  mahkumni  ozod  qilmay,  har  xil  sabab 
bilan ushlab turish qonunga zid qilmish sifatida javobgarlikka sabab bo’ladi. 
Chunonchi, bir yil muddatga ozodlikdan mahrum etilgan shaxs 2006-yil may 
oyining  25-kunida  ozodlikdan  mahrum  qilingan  bo’lsa,  2007-yil  24-  may 
kuni ertalab ozod qilinishi shart.  
Axloq  tuzatish  ishlari  muddati  tugayotgan  kuni  jazolarni  ijro  etish 
inspeksiyasi jazoni o’tagan shaxsni va u ishlayotgan korxona, muassasa yoki 
tashkilot  ma’muriyatini  ish  haqidan  chegirib  qolishni  tugatish  va  boshqa 
cheklashlarni olib tashlash to’g’risida xabardor qiladi. 
Jazoni ijro etish muassasasi ozodlikdan mahrum etishga hukm qilingan 
shaxslar  ozod  etilayotganda  ular  bilan  to’la  hisob-kitob  qiladi,  ularning 
shaxsiy  hujjatlari,  buyumlari  va  boshqa  qimmatli  narsalarini,  shuningdek 
shaxsiy hisobvaraqlarida turgan pullarini qaytarib beradi hamda jazoni o’tab 
bo’lganlik  yoki  jazodan  ozod  qilinganlik  to’g’risida  belgilangan  namunada 
ma’lumotnoma beradi. 
Jazoni  ijro  etish  muassasasi  ozodlikdan  mahrum  etish  jazosidan  ozod 
qilingan  shaxsga  tegishli  barcha  narsalarni  va  hujjatlarni  qaytarib  berishi, 
ayrim hollarda unga vaqtincha foydalanish uchun berilgan buyumlarni qabul 
qilib olishi, bu haqda zarur hujjat tuzib rasmiylashtirishi shart.  
Mahkumning  hisobvarag’ida  ko’rsatilgan  mablag’lari  naqd  pulda 
yoxud tegishli bank hujjatlari tarzida qaytarilishi lozim.  
Sil  kasalligiga  duchor  bo’lgan  shaxslarning  ozod  qilinganligi 
to’g’risidagi ma’lumotnomalarga belgilangan namunadagi shtamp qo’yiladi. 
Sil  kasaliga  duchor  bo’lgan  shaxs  jazodan  ozod  qilinishida  unga 
berilgan  ma’lumotnomadagi  shtampni  o’zi  istiqomat  qiladigan  joydagi 
sog’liqni  saqlash  idoralariga  ko’rsatishi,  zarur  dori-darmon  va  muolaja 
olishda imtiyozlardan foydalanishga imkon beradi.