Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

Tarbiya-koloniyalarida 
voyaga 
yetmagan 
mahkumlarni 
qo’shimcha  rag’batlantirish  yoki  ularga  nisbatan  intizomiy  jazo 
choralarini qo’llash shartlari. Tarbiya koloniyalarida jazoni o’tash shartlari 
JIKning  125-moddasida  belgilab  qo’yilgan  bo’lib,  unga  ko’ra,  tarbiya 
koloniyalarida mahkumlar umumiy turar joylarda yashaydilar. 
Mahkumlar  belgilangan  eng  kam  ish  haqi  miqdorining  ikki  yarim 
baravarigacha  bo’lgan  summaga  oziq-ovqat  mahsulotlari  va  eng  zarur 
narsalar sotib olishlari mumkin.  
O’n  sakkiz  yoshga  to’lgan  va  tarbiya  koloniyalarida  qoldirilgan 
mahkumlarga  voyaga  yetmagan  mahkumlar  uchun  belgilangan  normalarda 

---

208 
 
ovqat,  ust-bosh,  moddiy-maishiy  ta’minot  va  boshqa  jazo  o’tash  sharoitlari 
tatbiq etiladi. Bu shaxslarning mehnat sharoitlari mehnat to’g’risidagi qonun 
hujjatlariga muvofiq belgilanadi. 
Tarbiya  koloniyalarida  ham  mahkumlarni  yengillashtirilgan  imtiyozli 
va  oddiy  sharoitlari  mavjud.  Bundan  tashqari  mahkumning  intizomsizligi, 
ichki  tartib  qoidalarini  doimiy  buzuvchilariga  nisbatan  qo’llaniladigan 
hibsxonalar  ham  mavjud.  Hibsxonalarga  kiritib  qo’yilgan  mahkumlarning 
sharoiti  albatta  og’irlashtiriladi.  Yengillashtirilgan  sharoitga  o’tkazish 
mahkumning ijobiy hulqi, mehnatga halol munosabati hamda intizomiy jazo 
chorasining bo’lmasligi va birinchi marta ozodlikdan mahrum qilish jazosini 
o’tayotgan  erkakga  yoki  ayollarga  kamida  jazoning  uch  oyini  o’taganidan 
so’ng, ilgari ozodlikdan mahrum qilish jazosini o’tab chiqqan erkaklarga esa 
kamida olti oyini o’taganidan so’ng qo’llaniladi. 
Mahkum  yengillashtirilgan  sharoitdan  yana  umumiy  sharoitlarga  ham 
qaytarilishi  mumkin.  Mahkumni  hibsxonaga  kiritib  qo’yishga  ular  yomon 
xulqi, doimiy intizomiy jazolanganligi sabab bo’lishi mumkin. Hisobxonaga 
kiritib qo’yish o’n sutkadan oshmasligi lozim. 
Shuningdek, 
tarbiya 
koloniyalarida 
mahkumlarga 
tarbiyachilar 
tayinlanadi.  Tarbiyachilar  mahkumlarning  kundalik  faoliyatlarini  belgilab 
beradi,  nazorat  qiladi  va  boshqaradi.  Tarbiya  koloniyalarida  mahkumni 
yengillashtirilgan  sharoitga  o’tkazish  yoki  hisobxonaga  kiritib  qo’yish 
tarbiyachining  tavsiyasiga  ko’ra  koloniya  boshlig’ining  buyrug’i  bilan  hal 
qilinadi. 
Tarbiya 
koloniyalarida 
mahkumlar 
umumiy 
yotoqxonalarda 
yashaydilar.  Mahkumlar  bir  yilda  olti  marta  qisqa  muddatli  va  olti  marta 
uzoq  muddatli  uchrashuv,  o’n  ikki  marta  telefon  orqali  so’zlashuv,  oltita 
posilka yoki yo’qlov, oltita banderol  olish huquqiga ega. Yengillashtirilgan 
sharoitga  o’tkazilganlarida  qo’shimcha  yana  bittadan  uchrashuv,  telefon 
orqali  so’zlashuv,  posilka  yoki  yo’qlov  olish  huquqi  ham  beriladi.  Tarbiya 
koloniyalarida  rag’batlantirish  choralari  juda  keng  qo’llaniladi.  Voyaga 
yetmaganlarning  axloqan  tuzalishida  va  ularni  qayta  tarbiyalanishlarida 
rag’batlantirish  choralarining  ahamiyati  juda  seziladi.  Rag’batlantirish 
choralari  mahkumning  har  bir  yutug’i,  xulqining  ijobiyligi  yoki  mehnat 
normalarini  bajarganligi  natijasida  qo’llaniladi.  JIKning  102-moddasiga 
binoan tashakkur e’lon qilish, ilgarigi intizomiy jazoni muddatni oldin bekor 
qilish, maqtov yorlig’i berish, qimmatli sovg’a bilan taqdirlash, pul mukofati 
berish,  qonunda  belgilangan  holatlardan  tashqari  qo’shimcha  posilka, 
yo’qlov  yoki  banderol  olish  huquqi  berish,  qo’shimcha  uchrashuv  yoki 
telefon  orqali  so’zlashuvga  ruxsat  berish,  oziq-ovqat  yoki  zaruriy  narsalar 

---

209 
 
sotib  olish  pul  qiymatini  oshirish  kabi  imtiyozlar  beriladi.  Bunday 
imtiyozlarni muddatlari chegaralanmagan.