Мусахон Исаков Дилобар Рўзиева

корхоналарни бошқаришда фойдаланилади. Бундай тузилманинг қуйидаги 
афзалликлари мавжуд: 

бошқарувнинг ҳар бир бўғини учун раҳбар тайинлашнинг нисбатан 
осонлиги; 

бошқарув қарорларини тайёрлаш ва бажаришнинг тезкор (оператив) 
амалга оширилиши; 

бошқарув вазифаларини бажаришнинг нисбатан осонлиги. 
Бироқ бошқарувнинг бу тизимида бир қанча камчиликлар ҳам мавжуд 
бўлиб, уларнинг асосийлари горизонтал алоқаларнинг тарқоқлиги, 
бошқарувдаги ҳаддан ташқари қаттиқлик ва ишлаб чиқаришнинг 

---

154 
диверсификацияси шароитларидаги чекланган имкониятларида намоён 
бўлади. 
Бошқарувнинг чизиқли тизими қуйидаги ҳолларда қўлланади: 

ходимлар сони 300-500 кишини ташкил қилувчи ҳамда предметли ва 
технологик ихтисослашув даражаси юқори корхоналарда (металлга ишлов 
бериш, ярим тайёр маҳсулот ишлаб чиқариш, йиғиш, бир турдаги хизмат 
кўрсатиш ва ҳоказо); 

маҳаллий саноат корхоналарида (масалан, ёғочни қайта ишлаш, 
маҳаллий хомашёдан маҳсулот тайёрлаш ва ҳоказо). 
Бошқарувнинг мазкур тузилмаси тавсифини қўйидаги чизма шаклида 
кўрсатиш мумкин:
Бошқарувнинг функционал тузилмаси учун бошқарув ва объект 
вазифалари бўйича бошқарув ячейкалари яратиш тавсифлидир. Бу ячейкалар 
бажарилиши шарт бўлган қарорларни бошқарувнинг қуйи поғонасига ёки 
бевосита ишлаб чиқариш бўғинларига етказиб беради. Демак, бошқарув 
вазифалар бўйича тақсимланади ва функционал бўғинлар томонидан амалга 
оширилади, улар томонидан тайёрланувчи бошқарув қарорлари эса 
бажарувчиларга кесишувчан алоқа каналлари бўйича етказилади. 
Бошқарувнинг 
функционал 
тузилмасига 
мисол 
қилиб 
бош 
мутахассисларнинг, яъни бош иқтисодчи, бош механик, бош технолог, бош 
металлург, бош конструктор хизматлари(бўлимлари, гуруҳлари), шунингдек, 
корхона бош бухгалтериясини кўрсатиш мумкин. 
Бошқарувнинг функционал тузилмаси амалда чизиқли тузилма билан 
кесишиб ўтади. Бундай синтез чизиқли ёки функционал тузилмага қараганда