O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti tabiiy fanlar fakultеti

Ишнинг бажарилиши. Дастлаб кўз соққасининг ташқи тузилиши 
ўрганилади. Бунда кўз соққасининг шаклига, сиртқи юзасига (оқсил қаватга) 
ва унинг юзасига туташган мускул қолдиқларига, кўриш нервига (кўз 
соққасининг орқа томонида), шох пардага (кўз соққасининг олд томонида),

---

138 
 
 
 
 
 
 
 
 
шох парда орқасидаги тешик-кўз қорачиғига эътибор берилади. Шундан 
кейин кўз соққасининг ички тузилишини ўрганишга ўтилади. Бунинг учун 
кўз соққасини чап қўлнинг бош ва кўрсаткич бармоқлари орасига олиб, 
олдинги ва орқа томондан бир оз қисилади ва ўнг қўлдаги қайчининг остки 
учини унинг қобиғига санчиб, уни доира бўйлаб кесиб чиқилади. Бунда кўз 
соққаси иккита тенг ярим шарга: шох пардали олдинги ва кўриш нерви 
КЎРИШ ОРГАНИНИНГ ТУЗИЛИШИ 
13 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
13-расм. 
1-Оқсил парда; 2-тўр парда; 3-сариқ доғ; 4-кўр доғ; 5-кўриш нерви; 6-
томирли қобиқ; 7-шишасимон тана; 8-гавҳар; 9-ёй парда; 10-шох парда; 11-
киприк мускуллари. 

---

139 
бўлган кейинги бўлакларга бўлинади. Кўз соққаси ичидаги шишасимон 
танани скальпель ёрдамида кесиш билан иккала бўлак бир-биридан 
ажратилади.
Пинцет дастаси ёрдамида кўз соққасининг олдинги ярмидан 
шишасимон 
тана 
эҳтиётлик 
билан 
ажратиб 
олингач, 
унинг 
тузилишиқуйидаги изчилликда: кўз қорачиғи, камалак парда, кўз 
соққасининг олдинги камераси, киприкли мускуллар билан ўралган кўз 
гавҳари ўрганилади.
Шишасимон тана ажратилганда унинг билан бирга камалак парданинг 
ички юзасига қирғоқ бўйлаб туташган кўз гавҳари ҳам ажралиб чиқади. Уни 
эҳтиётлик билан скальпель дастаси ёрдамида шишасимон танадан ажратиб 
олинади ва ўрганилади. Бунда кўз гавҳарининг икки томонлама қавариғи 
линзасимон шаклига эътибор берилади. Кейин гавҳар қирраси билан 
препароваль нинага санчилиб, у орқали китоб ҳарфлари кўрилади, оқ қоғозга 
эса дераза акси туширилади.
Иш охирида кўз соққасининг кейинги ярми ўрганилади. Шишасимон 
тана эҳтиётлик билан олиб ташланганда кўз соққасининг ички юзаси: тўр 
парда ва ундаги сариқ ҳамда кўр доғлар (кўриш нервлари тўпланиб чиқиб 
кетадиган жой) аниқ кўринади. Тўр парда жуда юпқа бўлиб, оқиш пушти 
ранглидир. Унинг остида қарамтир рангдаги томирли парда ётади. Уни 
кўриш учун тўр парда пинцет билан кўчирилиб, кўр доғ атрофидан кесиб 
олинади.
Дарс охирида талабалар кўзнинг умумий тузилиши, ҳар бир қисмининг 
тузилиши, вазифалари тўғрисидаги тушунчаларини дафтарларига ёзиб 
оладилар ва таблицалар, муляжлардан фойдаланиб кўриш органининг 
умумий тузилиши, ҳар бир қисминингтузилишини альбомларига чизиб 
оладилар.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

140