Toshkent kimyo-texnologiya instituti oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi fakulteti

Gidratlanmaydigan 
fosfatidlarni 
chiqarib 
tashlash. 
Gidratatsiya 
jarayonidan  so‘ng  yog‘da  0,1-0,2  %  fosfatidlar  qoladi.  Gidratatsiyalanmagan 
fosfatidlarni  yo‘qotish  uchun  gidratatsiyalangan  yog‘ni  konsentrlangan  fosfor 
kislotasi bilan ishlanadi (yog‘ og‘irligiga nisbatan 0,05-0,2 % miqdorda olinadi. Suv 
miqdori:          kungaboqar    0,5-3 % 
           paxta yog‘i     5 % gacha 
           loviya yog‘i    6 % gacha 
Gidratatsiya  usullari.  Turli  gidratlash  sxemalarda  uzluksiz  dozalash  va 
gidratlash agentni va yog‘ni aralashtirishda reaktor-turbulizatorlardan foydalaniladi.   
. 
 
5 – rasm. Quyidagi rasmda reaktor-turbulizatorning tuzilishi ko‘rsatilgan 
                           

---

 
19 
                          1 - yog‘ berish patrubkasi 
                          2 - reagent (suv, ishqor) berish patrubkasi 
                          3 - soplo 
                          4 - qabul qiluvchi kamera 
                          5 - aralashtirish kamera 
                          6 - nasadka 
                          7 - aralashma chiqish patrubkasidan iborat 
Yog‘  -  fosfatid  emulsiyalarini  fazalarga  ajratish  uchun  separatorlar  yoki 
tarelkali tindirgichlar qo‘laniladi.   
 
 
 
6 – rasm. Gidratlash jarayonida hosil bo‘lgan  
fazalarni tarelkali tindirgichda   ajratish texnologik sxemasi. 
 
Rafinatsiya  qilinmagan  moy  (1)  avtomatik  tarozida  tortilib,  (2)  bakga    kelib 
tushadi va (3) filtrlar, (4) nasos, (5) issiqlik almashgichda 45-50
0
 S gacha isitilib, (6) 
rotametr  orqali  (8)  aralashtirgichga  beriladi.  Suv  (7)  sath  stabilizatori,  (6)  rotametr 
orqali  (8)  aralashtirgichga  keladi.  Moy  va  fosfatid  emulsiyasi  aralashmasi  (9) 
ekspozitorda 30 min davomida ushlab turiladi, so‘ngra bu yerda 13 ayl/min tezlikda 
aralashtiriladi, koagulyasiya jarayoni ketadi va fosfatidlar parchasi kattalashib boradi, 
keyin  esa  moy  va  fosfatid  emulsiyasi  (10)  tarelkali  tindirgich-ajratgichda  ajratiladi. 
Fosfatid fraksiyasi (11) bakga yig‘iladi gidratatsiyalangan moy esa boshqa (13) bakga 
kelib tushadi. U yerdan (14) nasos yordamida rafinatsiyaning keyingi bosqichlariga           
                                                                                                                                                        
 

---

 
20 
yuboriladi. Fosfatid emulsiyasi (12) nasos yordamida fosfatid konsentratini quritishga 
yuboriladi.