O‘zbekiston tarixi (XIX asrning ikkinchI yARmI – XX asr boshlari)

Tasviriy san’at
Sitorai Mohi Xosa hovlisi
rida  harbiy  qo‘shinlar  uchun  qal’alar,  kazarmalar,  harbiy-siyosiy  amal-
dorlar,  generallar  uchun  yevropacha  ko‘rinishdagi  qarorgohlar  qurila 
boshlandi. Toshkentning Yangi shahar qismida general-gubernatorlikning 
ma’muriy va boshqa binolari qad ko‘tardi. Ular me’moriy jihatdan g‘arb 
muhiti va uslubida qurilgan binolar edi.
O‘zingizni sinang!
Sitorai mohi Xosa – ... 
  
Nurullaboy saroyi – ...
XIX asr oxiri – XX asr boshlarida Turkistonda tas-
viriy san’at Samarqand, Qo‘qon, Buxoro miniatura-
chilari  ijodida  namoyon  bo‘ldi  (Ahmad  Donish,  Abdulxoliq  maxdum, 
S. Siddiqov). Ular tasviriy san’atning an’anaviy rivojlangan turlarini saq-
lab qolishdi.
XX asr boshlarida an’anaviy devoriy naqshlarda ilgari ishlatilmagan 
manzaralar – suzib borayotgan kema, temiryo‘llar va hayvonlar tasvirlana 
boshlandi. O‘zbek xalqi san’atida ramziylikka xos asriy an’analarga boy 
diniy-falsafiy mazmundagi naqqoshlikdan bevosita real tasviriy san’atga 
o‘tilish holati kuzatildi.
O‘zbek  rassomlarining  iqtidori  kulolchilik  buyumlarini,  kiyimlarni 
bezashda,  materiallar  uchun  uyg‘un  bo‘yoqlar  jilosini  yaratishda,  kun-
http://eduportal.uz

---

154
dalik turmush buyumlariga jilo berishda, amaliy san’atda va boshqalarda 
namoyon  bo‘ldi.  Buyumlardagi  yuksak  did,  nazokat,  nafislik  rasmlarda 
yaqqol ko‘zga tashlanar edi.
Naqsh amaliy san’ati markazi Buxoro edi. Bu shahar ustalari nafaqat 
asriy  san’atini  saqlab  qolishga,  balki  rivojlantirishga  erishdilar.  Buxo-
rolik  ustalarning  har  qanday  asari  o‘z  xususiyatlariga  ega  bo‘lib,  bosh-
qa  shaharlarda  yaratilgan  buyumlardan  ajralib  turar  edi.  Bu  asarlarga 
xos  boy  tasavvur  va  mukammal  mahorat,  asosan,  ranglar  va  naqshlar 
uyg‘unligida o‘z aksini topgan. Oq rang baxt-saodat va omad ramzi, qizil 
rang  quvonch  va  salomatlikni  anglatar  edi.  Ranglar  va  naqshlar  ramzi 
zargarlikda, liboslarda, nodir toshlardan ishlangan zeb-ziynat buyumlari-
da ustuvorlik qilgan.
Yodda tuting!