E nuritdinov

gipergiikemiyasi  deb  ataladi.  Glukozaning  plazmada  0,05  %  gacha  pasayishi 

---

 
16 
gipogiikemiya  deyiladi.  Glukozaning  plazma  tarkibida  0,2%  ga  oshib  ketishi  yoki 
0,05  dan  pasayib  ketishi  organizm  funksiyasining  kuchli  buzilishiga  olib  keladi  va 
o'lim sodir bo'lishi mumkin. 
Tinch  holda  qonda  sut  kislotasi  miqdori  10-30  mg%  ga  teng.  Plazma  mineral 
tuzlari  tarkibiga  asosan  natriy,  kaliy,  kalsiy  magniy,  xlor  va  fosfatlar  kiradi. 
Plazma kuchsiz ishqoriy reaksiyaga ega, ya'ni PH=7.4 
Qon plazmasi oqsillari va peptidlar quyidagi funksiyalami bajaradi (7, 8-rasmlar): 
1.  oqsillar  kolloid-osmotik  bosimining  paydo  bo'lishida  muhim  rol  o'ynaydi. 
Onkotik bosim to'qimalar bilan qon o'rtasidagi almashinuvini  tartibga  solish  uchun 
zarur;  2, oqsillar qonning bufer tizimi  uchun  eng  kerakli moddalar hisoblanadi va 
kislotaH-ishqoriy muvozanatni saqlashda ishtirok etadi; 3.oqsillar qon plazmasining 
yopishqoqligini  ta'minlaydi;  4.  plazma  oqsillari  eritrotsitlarni  tez  cho'kishiga  yo'l 
qo'ymaydi;  5.  plazma  oqsillari  qon  ivishi  jarayonida  faol  ishtirok  etadi;  6.  qon 
plazmasi  immunitetning  muhim  omili  hisoblanadi;  7.  qon  plazma  oqsillarni 
tashuvchi 
vazifasini bajaradi; 8. oqsillar-oziq modda. Plazmadagi umumiy miqdori-200-300 g. 
Odam  organizmida  bir  kecha-kunduzda  17  g  albumin  va  5g  globulin sarflanadi va 
shuncha  oqsil  hosil  bo'ladi.  Albuminlarning  yarim  parchalanish  davri  10-15  kun, 
globulinlarniki esa-5 kun. 
Albuminlar  plazma  oqsillarining  60%  tashkil  etadi.  Ularning  molekulalari 
unchalik  katta  bo'lmasa  ham,  harakatchanligi  tufayli  onkotik  bosimning  hosil 
bo'lishida  juda  katta  ahamiyat  kasb  etadi.  Masalan,  albumin  qonning  tashilish 
funksiyasiga  faol  ishtirok  qilib,  bilirubin,  yog*  kislotasi,  ba'zi  bir  farmakologik 
moddalar  va  boshqa  antibiotiklarni  qon  orqali  tashilishi  uchun  asosiy  tuzilma 
hisoblanadi.  Albuminning  bitta  molekulasi  25-50  ta  bilirubin  molekulasi  bilan 
birikish qobiliyatiga ega. 
Globulinlar  turli  oqsilli  fraksiyalarga  bo'linadi:  alfa-1,  alfa-2,  beta-2  va  gamma-
globulinlar.  Alfa-1-globulinning  oqsillari  glikoproteinlar  va  mukoproteiniar  deb 
ataladi.  Ulaming  tarkibidagi  plazmaning  60%  glukozasi  organizmda  aylanib 
yuradi.  Alfa-2-globulinlar  oqsillarining  tarkibida  mis elementi borligi uchun ularni 
seruloplazmin deyishadi. Bu oqsilning bir molekulasi 8 mis atomi bilan birikishi 
mumkin, ya'ni plazmadagi 90% mis oqsil bilan birikkan. 
Beta-globulinlar  fosfolipid,  xolesterin,  sterepid  gormon  va  metall  kationlarini 
tashilishi  uchun  xizmat  qiladi.  Metall  bor  oqsil  transferin  deb  ataladi,  masalan, 
temirning  qon  orqali  tashilishi  uchun  katta  rol  o'ynaydi.  Transferinning  bar  bitta 
molekulasi temirning ikki atomini tashishi uchun moslashgan.