P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya

«Rang  ajratolmaslik» 

xromatik  ranglarni  seza  olmaslik  va  farq  qila 

olmaslikdan iborat.  Ba’zi bir kishilar ranglarni sira ayira olmaydigan bo'ladi. 

Bunday kishilar hamma ranglarni axromatik kulrangdek ko'radilar (xuddi 

fotografiyadagi singari).  Ba’zi  kishilar ranglarni qisman ayira olmaydigan 

bo'ladi.  Bunday kishilar faqat ba’zi bir ranglarni  ayira olmaydilar.  Statis­

tika ma’lumotlariga qaraganda,  ranglarni ajrata olmaslik hodisasi erkaklar 

orasida  taxminan  4  foiz  va  ayollar  orasida  0,5  foiz  uchraydi.  Qizil  va 

yashil  rangni  ayira  olmaslik  hodisasi  ko'proq  uchraydi.  Binafsha  rangni 

ajrata olmaslik hodisasi esa kamroq uchraydi.  Ranglarni sira ayira olmas­

lik  hodisasi juda  kamdan-kam  bo'ladi.  Ranglarni  ajrata  olmaslik  sababi 

shuki,  ko'zning to'r pardasidagi  kolbachalar ishlamaydi  yoki  qisman  ish­

laydi. Shapko'rlik va rang ajratolmaslik haqiqatan ham kolbacha va tayoq- 

chalardagi  nuqsonlarga  bog'liq  ekanligi  turli  hayvonlarning  ko'rish  or- 

ganlarini  maxsus  tekshirishda  tasdiqlanadi.  Kunduzgi  yorug'likda  hayot 

kechiradigan hayvonlar (kaltakesaklar, ilonlar, tovuq, kaptarlar) ko'zining 

to'r  pardasida  faqat  kolbachalar  bo'ladi,  ular  kechasi  hech  narsani 

ko'rmaydi,  tunda  hayot  kechiradigan  hayvonlar  (ko'rsichqon, 

ko'rkalamush, kirpilar, boyqushlar, ko'rshapalaklar) ko'zining to'r pardasida 

faqat  taskchalar bo'ladi,  ular kunduz  kuni  ko'rmaydi.