P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya


Turli  yoshdagi  bolalaming  esda  olib  qolish  xususiyatlari



Download 25,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet173/542
Sana03.09.2021
Hajmi25,74 Mb.
#163650
1   ...   169   170   171   172   173   174   175   176   ...   542
Bog'liq
hjacki 342 Umumiy psixologiya (Ivanov P.I.)

Turli  yoshdagi  bolalaming  esda  olib  qolish  xususiyatlari

Bolalarda  mexanik  va  logik  esda  qoldirish. 

B ola  h a y o tin in g   d a stlab k i 

oy larid a  s o 'z la rn in g   m a ’nosiga  tu s h u n m a s d a n ,  m e x an ik   rav ish d a  e sd a  

qoldiradi.  Bu  d a v rd a   faqat  h a ra k a t  —  asso tsiatsiy a g a  o id  x o tira  a lo m a t- 

larin i  k o 'ris h   m u m k in .  Bu  xil  x o tira n i  b o la n in g   h a ra k a tla rid a n   b ilish  

m u m k in .  M a sa la n ,  b ir-b ir  y arim   o y lik   b o la n i  em izish   u c h u n   q o 'lg a   o l- 

g an d a,  u  o ld in d a n o q   o g 'z in i  o c h ib ,  lab larin i  q im irla ta d i,  y a ’ni  em ish   h a r ­

a k atlarin i  q ila  bo sh lay d i.

B urjua  psixologiyasida  sh u n d a y   b ir  fikr:  g o 'y o   c h a q a lo q la rd a   va  u m u ­

m an   b o la la rd a   6 -7   y o sh g a ch a  y o lg 'iz  m e x a n ik   x o tira   b o 'lib ,  logik  x o tira , 

y a ’ni  m a ’n o sin i  tu sh u n ib   esda  q o ld irish   b o 'lm a y d i,  logik  x o tira   faq at  k a t­

ta   y o sh lard ag in a  b o 'la d i,  d eg an   fikr  ta rq a lg a n .  Bu  H a q iq atg a ,  biz  d o im o  

ku zatib  b ilad ig a n   fak tlarg a ta m o m ila   q a ra m a -q a rs h i  fikrdir.  H a q iq a t  s h u ­

ki,  b o lalard a  u la r b ir yoshga  to 'la r - to 'lm a s d a n o q   ta fa k k u r  va  n u tq   q o b ili­

yati  h a m   o 's a   b o sh lay d i.  A lb a tta ,  yasli  y o shidagi  va  m ak tab g ach a  ta rb iy a  

yoshidagi  b o la la rd a  tajrib a  hali  u n c h a  k o 'p   b o 'lm a y d i.  S h u n g a  k o 'r a ,  u la r­

ning tafakkurlari  h a m  yetarli  darajada o 'sm a g a n   b o 'la d i.  Shu  sababli, b o la la r 

bir  talay   n a rsa la rn i  m ex an ik   ravishda  esd a   q o ld ira d i.  A m m o   b o la n in g  

o 'z ig a   yaqin  va  tu sh u n c h a sig a   loyiq  b o 'lg a n   n arsalarn i  b o la  b u   d a v rd a  

h am   ongli  ra v ish d a  esda  olib  q o lad i.  M a sa la n ,  b o la la m in g   ta k ro r -ta k ro r 

eshitgan  e rta k la rin i  p u x ta   esd a   olib  q o lish lari  m a ’lum .  S hu  bilan  b irga, 

b o la la r  e rta k d a g i  s o 'z la r n i  m e x a n ik   ra v is h d a   e sd a   q o ld irm a y ,  b a lk i,




k o 'p in c h a ,  e rta k d a g i  g a p -s o 'z la rn in g   m a ’n o sin i,  e rta k n in g   m a z m u n in i 

tu s h u n ib   e sd a   q o ld ira d ila r.  B o la la r  e rta k n i  e sh itib   va  esd a  q o ld ira y o tg a n - 

d a ,  k o 'p in c h a   ertak d ag i  q a h ra m o n la rn in g  x a tti-h a ra k a tla rig a  ta a llu q li  tu rli 

sa v o lla r  h a m   b e ra d ila r.  E rta k n in g   m a z m u n i  b o la la rg a   t a ’sir  q ilib ,  u la rd a  

m a ’lu m   h is -tu y g ‘u la r  h a m   tu g 'd ira d i.  B u la m in g   h a m m a s i  b o la la r  e rta k ­

n in g   m a z m u n in i  tu sh u n a y o tg a n lig id a n   d a lo la t  b e ra d i.

B o la la r  faq at  (aso san )  m e x an ik   esda  o lib   q o la d ila r,  d e g a n   fikr  x o ti­

ra n in g   b u   x ilini  b iro r  m ate ria ln i  a y n a n   y o d   o lish   b ila n   a ra la sh tirib   y u - 

b o rish d ir,  xolos.  M a ’lum ki,  m e x a n ik   rav ish d a ,  m a ’n o sig a   tu s h u n m a s d a n  

esd a  q o ld irish n i  ay n a n   yod  o lish d a n   farq  q ila   b ilish   kerak:  m a z m u n i  a n iq  

o 'q ib   o lin g a n   b iro r  m a tn n i  a y n a n ,  s o 'z m a - s o 'z   e sd a   q o ld irish   m u m k in . 

M a n a   shu  ta riq a   y o d   olish  k o ‘p in c h a   b o la la rd a   u c h ra y d i.

M a k ta b   yoshiga  kirgan  b o la la rd a   t a ’lim   olish  m u n o s a b a ti  b ilan   logik, 

y a ’ni  m a ’no sig a  tu s h u n ib   esd a  q o ld irish   q o b iliy a ti  o 's ib   b o ra d i,  esd a  q o ­

la d ig a n   m a te ria ln in g   hajm i  k engayib  b o ra d i,  m a te ria ln in g   m a z m u n in i  t u ­

sh u n ish   h a m   c h u q u rla sh a d i  va  m u ra k k a b la sh a d i.

T o 'g 'r i,  sh u n d a y   h am   b o 'la d ik i,  quyi  s in f  o 'q u v c h ila ri  k o 'p in c h a   h a t ­

to   m a z m u n i  tu sh u n a rli  m a te ria ln i  h a m   m a z m u n ig a   e ’tib o r  b e rm a s d a n , 

m e x a n ik   rav ish d a  o 'rg a n ib   o lad ilar.  A m m o   bu  hoi  sh u   y o sh d ag i  b o la la rd a  

m u q a rra r  boM adigan  n arsa  em as.  M e x a n ik   esd a  q o ld irish n in g   k o 'p in c h a  

o 'q itu v c h ila r  o 'q u v c h ila rd a   logik  x o tiran i  o 's tiris h g a   y eta rli  e ’tib o r  b e r- 

m ag an   h o lla rd a   k o 'rish   m u m k in .

Y uqori  s in f o 'q u v ch ilari  o 'z lari  bu  y o sh d a m a terialn i  m a ’nosiga tu sh u n ib  

o 'q ib   o lish n in g   afzalligini  yaxshi  tu s h u n a d ila r.  L ek in   bu  o 'q u v c h ila r   h a m  

k o 'p   vaqt  m e x an ik   s u r ’a td a   esd a  q o ld ira d ila r.  B u n d a y   h o i,  o d a td a ,  m a te ­

rial  tu s h u n is h   u c h u n   o g 'irlik   q ilg a n d a   yoki  qisqa  qilib  b a y o n   q ilin g an  

b iro rta   m a te ria ln i  a y n a n   y o d lab   o lish g a   t o ‘g 'ri  k e lg a n d a   y u z   b e ra d i.  C h u - 

n o n c h i,  m a te m a tik a   aksio m ala ri  va  q o id a la r,  flzika,  k im y o   va  shu  k ab i- 

larga  oid  q o n u n la rn in g   a n iq   t a ’riflarini  a n a   sh u n d a y   y od  o lin a d i.  S h u n i 

u n u tm a slik   k erakki,  logik  x o tira,  a so san ,  ta rb iy a   t a ’siri  b ila n   o 's a d i.  S h u - 

nisi  h a m   b o rk i,  m a ’nosiga  tu s h u n ib   o ngli  esd a   q o ld irish   q o b iliy ati  ix ti­

yoriy  esd a  q o ld irish   bilan  birga  o 's ib   b o ra d i.




Download 25,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   169   170   171   172   173   174   175   176   ...   542




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish