Muqaddima

     Xronotropiya.  Simpatik nerv ta'sirlansa yoki noradrenalin bilan ta'sir etilsa, musbat 
xronotrop samara kuzatiladi, yurakning qisqarishlar soni ortadi. 
     Bir vaqtda ikkala nerv qo'zg'atilsa, parasimpatik nervning tonusi ustunlik qilib, yurak 
urishi siyraklashadi. 
     Vegetativ  nervlarning  sino-atrial  tugun  avtomatiyasiga  ta'siri  shundaki,  uning 
hujayralari  depolyarizatsiyalanish  vaqtini  o'zgartiradi.  Parasimpatik  nerv  ta'sirida 
membrananing  depolyarizatsiyalanish  vaqti  uzayadi,  simpatik  nerv  esa  bu  vaqtni 
qisqartiradi. 
     Inotropiya.  Yurakning  qisqarish  ritmi  o'zgarishining  o'zi  yurak  qisqarish  kuchiga 
ta'sir  qilishi  mumkin.  Bundan  tashqari,  yurak  nervlari  yurak  qisqarishining  kuchiga 
bevosita ta'sir qiladi. Sayyor nervlar ta'sirida bo'lmachalarning qisqarish kuchi kamayadi. 
Bu manfiy inotrop samara harakat potensiali kaltalashgani natijasi hisoblanadi. 
     Simpatik nervlarning qo'zg'alishi musbat inotrop samara ko'rsatadi. Bunda bo'lmacha 
va qorinchalarning qisqarish kuchi ortadi. 
     Yurakni  nervlovchi  simpatik  tolalar  orasida  faqat  yurakning  qisqarishlar  kuchini 
oshiradigan tolalar I.P.Pavlov tajribalarida  aniqlangan. Yurak  faoliyatini  kuchaytiruvchi 
bu nerv tolalari miokard trofikasiga ta'sir qiladi. 
     Dromotropiya.  Tabiiy  sharoitda  yurak  nervlari  qo'zg'alishi  faqat  atrio-ventrikulyar 
tugundan  o'tish  tezligiga  ta'sir  qiladi.  Simpatik  nervlar  atrio-ventrikulyar  o'tkazishni 
tezlashtiradi,  bo'lmachalar  va  qorinchalar  qisqarishi  o'rtasidagi  intervalni  kamaytiradi. 
Bunga musbat dromotrop samara deyiladi. 
     Sayyor nervlar ta'siri ostida manfiy dromotrop samara vujudga keladi. 
     Batmotropiya.  Vegetativ  nervlarning  yurak  qo'zg'aluvchanligiga  ta'siri  uncha  aniq 
emas.  Yurak  qo'zg'aluvchanligi  qaysi  sababdan  pasaygan  bo'lsa,  simpatik  nervlar  uni 
oshiradi. Buni musbat batmotrop samara deb hisoblash mumkin. 

---

 
 
143