Abu ali ibn sino nomidagi buxoro davlat tibbiyot instituti ichki kasalliklar propedevtikasi kafedrasi "tasdiqlayman"

25. Bo‘y va ko‘krak aylanasining mutanosiblik indeksi quyidagi formula asosida 
aniqlanadi:  P • 100 , bunda O – ko‘krak qafasining aylanasi.  
                                                                                                                                                   
O     
Bu ko‘rsatkich normada 50-55 ga teng bo‘ladi. 50 dan kam indeka ko‘krak qafasining 
torligini, 55 dan ortig‘I esa ko‘krak qafasining kengligini ko‘rsatadi. 
26. Pine indeksi – yuqoridagi barcha ko‘rsatkichlar orasida o‘zaro mutanosiblik 
darajasini ko‘rsatadi: P – (O + M). Normada u 20 atrofida bo‘ladi. bu 
ko‘rsatkichning ortiq yoki kamligi mutanosiblikning buzilishidan dalolat beradi. 
tekshirish usullari orasida termometriya, ya‘ni tana haroratini o‘lchash alohida o‘rin 
tutadi. Tana haroratining o‘zgarishi ko‘pincha kasallikning dastlabki belgilaridan 
hisoblanadi. Sog‘lom odam harorati 36-36,8
0
 C atrofida bo‘ladi. kun davomida harorat 
juda kam o‘zgarib, 0,3 -0,5
0
C, ba‘zan 1
0
C ni tashkil qiladi, chunki organizmda issiqlik 
paydo bo‘lish va chiqarilish darajasi boshqarilib turadi. Odatda, sog‘ odamda jismoniy 
mehnatdan, to‘yib ovqat yegandan so‘ng, juda issiq xonada, kuchli hayajonlanganda 
harorat bir oz ko‘tarilib,uyqudan keyin bir oz oasayadi. Agar harorat 37 – 38
0
C atrofida 
bo‘lsa, subfebril isitma, 38-39
0
 bo‘lsa, o‘rtacha isitma, 39
0 
dan yuqori bo‘lsa, baland 

---

isitma deyiladi. bemor juda holsizlanganda, surunkali intoksikatsiyalarda harorat pasayishi 
(gipotermiya) mumkin (36
0
C dan kam).  
   Harorat ko‘tarilishi bemorning ahvoliga ta‘sir qiladi. Bemor bo‘shashadi, og‘zi quriydi, 
ajratilgan siydikning miqdori ancha kamayadi, ozib ketadi. Harora 1
0
C ga ko‘tarilsa,puls 
taxminan 8 -10 taga ko‘payadi, faqat ba‘zi kasaliklarda (meningit, ich terlama) puls 
haroratning ko‘tarilishidan orqada qoladi. Harorat 1
0
C ga ko‘tarilganda nafas olish ham 
minutiga 4-5 martaga ko‘payadi. Agar harorat ko‘tarilsa, qaltirash paydo bo‘ladi. Bunday 
sezgi teri tomirlarining birdan qisqarishidan yuzaga keladi. Bemor qaltiraganda terining 
rangi oqaradi, tirnoqlar ko‘karadi va teri usti o‘rdak terisiga o‘xshab ketadi.