Qarshi davlat universiteti o‘zbek tili va adabiyoti metodikasi kafedrasi

Grammatik kategoriya. O‘zaro bir-birigazid qo‘yilgan va qiyosan olingan ma’nolar sistemasi va grammatik 
shakllar  sistemasi  grammatik  kategoriya  deyiladi.  Grammatik  kategoriya  umumiy  hodisa  sifatida  xususiy 
hodisalarda mavjud bo‘lishi, xususiy hodisalar umumlashmasi sifatida yuzaga kelishi. 
So‘zning morfologik strukturasi: So‘zning grammatik ma’nolari jihatidan farqlanadigan har bir shakli so‘z 
shakli  deyilishi.  So‘z  shakllarning  yasalishida  qatnashib,  har  xil  grammatik  ma’no  anglatadigan  qism  so‘zning 
morfologik  tuzilishini  tashkil  etish,  so‘zning  morfologik  tuzilishida  shakl  yasash  asosi  va  shakl  yasovchi  vosita 
mavjud bo‘lishi, so‘z shakl tartibida birdan ortiq shakl yasovchi affiksning ishtirok etishiga qarab, uning morfologik 
strukturasining murakkablashib borishi haqida. 
 So‘z turkumi. So‘larning ma’lum grammatik ma’nosi, morfologik va sintaktik belgilariga qarab guruhlarga 
bo‘linishi so‘z turkumi deyilishi, har bir turkum o‘ziga xos mavhum grammatik ma’no anglatadi va shu turkumga 
xos  grammatik  ma’no  ifodalovchi  aositalarga  ega  bo‘lishi,  bunday  grammatik  ma’nolar  so‘zlarni  turkumlarga 
ajratish uchun asosiy belgi hisoblanishi. Hozirgi o‘zbek tilida so‘zlar mavhum grammatik ma’nolari morfologik va 
sintaktik belgilariga qarab: mustaqil, yordamchi so‘zlar, modal so‘zlar, undovlar, taqlidiy so‘zlarga ajratilishi. 
 
2.4. Ot so‘z turkumi, uning o‘ziga xos xususiyatlari, ma’no turlari, mohiyati. (2 soat) 
 
Predmetlik ma’nosini bildiradigan so‘zlar turkumi ot ekanligi, otning ma’no turlari: atoqli va turdosh otlar. 
Turdosh otning turlari: aniq va mavhum otlar; shaxs va narsa otlari; sanaladigan va sanalmaydigan otlar; yakka va 
jamlovchi otlari haqida.