«Axborot- kommunikatsiya texnologiyalari» kafedrasi

4-ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5-ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ushbu chizma bo’yicha xaridor o’z plastik kartasini o’rnatib, PIN kodini kiritadi. 
 
Sotuvchi  o’z  navbatida  pul  summasini  kiritadi.  Shundan  so’ng,  bank-ekvayerga 
(sotuvchi banki) pulni ko’chirish uchun so’rovnoma yuboriladi. 
 
Bank-ekvayer,  o’z  navbatida,  kartaning  xaqiqiyligini  aniqlash  uchun  so’rovnomani 
bank-emitentga  jo’natadi.  Natijada,  bank-emitent  pulni  bank-ekvayerga  sotuvchi  xisobiga 
ko’chiradi.  Pul  ko’chirilgandan  sung,  bank-ekvayer  tomonidai  POS-terminalga  xabarnoma 
jo’natiladi. Ushbu xabarda tranzaktsiya bajarilganligi xaqida ma’lumot bo’ladi. 
Bankomat ikki rejimda ishlaydi, 
 off-line va on-line. 
Off-
line 
On-
line 
rejimda bankomat bank kompьyuterlaridan mustaqil ishlaydi va 
bajariladigan tranzaktsiyalar xaqidagi yozuvlarni o’z xotirasida 
saqlaydi xamda printerga uzatib, ularni chop qiladi. 
rejimda bankomat bevosita bank kompьyuterlari bilan 
telekommunikatsiya orqali ulangan bo’ladi.  
 
Xozirgi  kunda  SSL  (Secure  Socket  Layer)  va  SET  (Secure  Electronic 
Transactions) protokollari ishlab chiqilgan:  
     SSL protokoli ma’lumotlarni kanal darajasida shifrlashda qo’llaniladi; 
     SET  xavfsiz  elektron  tranzaktsiyalari  protokoli  yaqinda  ishlab  chiqilgan  bo’lib, 
faqatgina moliyaviy ma’lumotlarni shifrlashda qo’llaniladi.  
   SET  protokolining  joriy  etilishi  bevosita  Internetda  kredit  kartalar  bilan  to’lovlar 
sonining keskin oshishiga olib keladi.  
 

---

109