Ф. Жуманова, С. Авазова, Г. Жобборова, У. Хуснетдинов

Антропологик ёндашув маърифий фаолиятни инсон шахсига йўналти-
ришни ўз олдига асосий мақсад ва қадрият қилиб қўйди, деб тушуниш ўринли 
бўлади. Бироқ, юқорида таъкидланганидек, инсон шахси ҳар хил таълимотлар 
асосида турли жиҳатдан ўрганилган. К.Д. Ушинский ўзининг “Педагогик ан-
тропология”сида педагогикани “умумий тушунча” сифатида, яъни уни бошқа 
фанлар билан узвий боғлиқ ва алоқадорликда ўрганиш керак, деб изоҳлаган. 
Педагогик антропология учун нафақат инсоннинг мавжудлиги, балки 
инсон шахсининг шаклланиши, бу жараённинг кечиш шарт-шароитлари му-
ҳим ўрин тутади. Инсон - яхлит мавжудот. Шундай экан, педагогик таъсирлар-
нинг мураккаб, қийин жиҳатларини билиш ва мажмуий тавсифларни инобатга 
олган ҳолда таълим-тарбия жараёнини режалаштириш педагогик маҳоратнинг 
самарали шартларидан бири ҳисобланади. Ҳозирги кунда педагогик антропо-
логия турли таснифларга эга бўлиб, бунда икки хил ёндашув аниқ фарқланади: 
1) педагогик антропология - инсон ҳақидаги яхлит ва тизимли билим-
ларни умумлаштирувчи фан. Бунда унинг предмети, объекти, методлари, мақ-
сади, вазифаси ва мазмуни ўзига хос интегратив тарзда шаклланади; 
2) педагогик антрапология - педагогика назарияси ва амалиётининг асо-
си, таълим-тарбия ҳақидаги фанлар методологияси, педагогиканинг ўзига хос 
ўзаги сифатида талқин этилади. 
Педагогик антропологиянинг вазифалари: 
1) одамнинг шахсга айланиши ва ижтимоийлашиши, қолаверса, турли 
ёшга мансуб одамларнинг бир-бирига таъсирини тушуниб етиш; 
2) инсонпарварликка йўналтирилган маърифий жараённи ташкил этиш 
қонуниятлари, йўллари, шакллари ва методларини аниқлаш; 
3) инсонни ҳам тарбиячи, ҳам тарбияланувчи сифатида эътироф қилиш 
ва тушуниш; 
4) инсон камолотининг турли босқичларида унинг ўқимишлилик – таъ-
лим-тарбия олганлик даражасини билиш; 
5) инсон ўзининг фикрлаш жараёни қай даражада эканлигини англаши, 
уни тўғри бошқариши ва педагогик ўзаро таъсирлар натижасини текшира оли-
ши ҳақида тушунчалар ҳосил қилиш; 
6) маърифий соҳасида инсонни креатив ривожлантириш шарт-шароит-
ларини таснифлаш; 
7) антропологик таълим соҳасининг талаблари ва уларни амалга оши-
риш йўлларини ишлаб чиқиш.