‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi umumiy psixologiya


 D evid  Mayers.  “Psixologiya ".  Minsk,  2008.  444-bet



Download 5,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet183/253
Sana27.08.2021
Hajmi5,99 Mb.
#157064
1   ...   179   180   181   182   183   184   185   186   ...   253
Bog'liq
77umumiypsixologiyapdf

56 D evid  Mayers.  “Psixologiya ".  Minsk,  2008.  444-bet.
166


taalluqli  madaniyat  va  tafakkurni  ham  yo‘qotadi.  “Barcha  so‘zlar
-   bu  g‘oyalar  ilinadigan  ilgakdir”  (Henry  Wurd  Beecher  “Plimut 
kafedrasidan matallar” (1887) asaridan). Tilning fikrlash usulini bel- 
gilash  haqidagi  masala  munozarali  muammolardan  biridir.  Ammo 
bizning  fikr  ifoda  etishda  ishlatadigan  so‘zlarimiz  nima  haqida 
o ‘ylashimizga ta ’sir ko‘rsatadi,  shuning uchun biz ulami  yaxshilab 
tanlashga,  tushunarli  va  ta’sirchanlaridan  foydalanishga  intilamiz. 
Qachonki  ayollar  haqida  qizlar  kabi  so‘zlanganida,  masalan,  “qiz- 
lar  ofisda”  ifodasida  bu  ayollar  lavozimi  jihatdan  quyi  maqomga 
ega  (masalan,  kotiba  qizlar),  degan  taassurot  uyg‘onadi,  shunday 
emasmi? Yoki  u  olmoshini jinsga  oid  foydalanishni  olib  ko‘ramiz. 
Agar  men  “Bola  tilni  uning  tarbiyachisi  bilan  o ‘zaro  hamkorlikda 
o ‘rganadi”  yoki  “Bolalar  tilni  ularning  tarbiyachilari  bilan  o‘zaro 
hamkorlikda  o‘rganadilar”,  deb  yozsam  farqi  bormi?  Kimdir  hech 
qanday  farqi  yo‘q,  deb  aytishi  mumkin.  Ammo  bu  yerda  olmosh- 
ning  birlik  va  ko‘plikda  turlanishini  aytib  o‘tish joiz.  Yoki  “bola” 
so‘zi  ishlatilganda  ko'pincha  tinglovchida  gender  jihatdan  o ‘g ‘il 
bola haqida gap ketayotgani tushuniladi57.
Har  qanday  tilni  o‘zlashtirishga  boigan  qobiliyat  tafakkurga  ta’sir 
ko‘rsatadi va lug‘at zaxirasining boyishini ta’limning tayanch qismi qilib 
qo‘yadi.  Tilning  kengayishi,  boyishi  fikrlash  qobiliyatining  kengayishi 
demakdir. Bolalikda fikrlash qobiliyati til bilan birga rivojlanadi (Gopnik 
&  MeltzofF,  1986).  Shuning  uchun  ko‘plab  darsliklar,  qo‘llanmalarda 
yangi  g‘oya,  fikrlashning  yangi  usullarini  namoyish  etish  maqsadida 
yangi  so‘zlardan  foydalaniladi.  Kanada,  Shveysariya,  Isroil,  Janubiy 
Afrika  va  Singapurda  ikki  tilni  o‘zlashtirgan  bolalar  zehni  o‘tkirligini 
tekshirish  uchun  o‘tkazilgan  testlar  natijasi  shuni  ko‘rsatdiki,  ularning 
zehni  o‘tkirligi bir tilni biladigan bolalar zehnidan ustunlikni namoyon 
etgan.  Shuni anglab yetgan Lambert ingiiz tilida so‘zlashuvchi bolalami 
fransuz tilini o‘rganishga jalb etish imkonini beradigan kanada dasturini 
ishlab chiqdi. (1981-yildan 1991-yilgacha bo‘lgan muddat ichida fransuz 
tili bilan shug‘ullanuvchi Kvebekdan bo‘lmagan kanadalik bolalar soni 
to‘rt barobarga -  65  000 dan 250 000 ga ortdi, Columbo,  1994.) Tahsil- 
ning dastlabki uch yilida ingiiz tilida so‘zlashuvchi bolalarga fransuz tili

Download 5,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   179   180   181   182   183   184   185   186   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish