O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti

Ijtimoiy  toifa  —  individlarning  umumiy  xususiyatlarga  ega  bo‗lgan 
statistik  guruhi,  masalan,  muayyan  daromad  darajasiga  qarab  belgilangan 
guruhlar.  Ijtimoiy  masofa  —  o‗zaro  yaxshi  tanish  bo‗lmagan  individlar  bir-
birlari bilan muloqotga kirishganda ularni ajratib turadigan makon darajasi. 
Ijtimoiy  transformatsiya  —  jamiyatlar  yoki  ijtimoiy  tizimlardagi 
o‗zgarishlar jarayoni. 
Ijtimoiy  tuzum  —  jamiyatning  muayyan  taraqqiyot  bosqichiga  xos 
bo‗lgan  ijtimoiy  munosabatlar  tizimi.  I.t.  jamiyatda  qanday  ijtimoiy 
munosabatlar amal  kilishini aks ettiradi. Jamiyat odamlar va ular o‗rtasidagi 
munosabatlardan  tashkil  topadi.  Har  qanday  I.t.  asosida  iqtisodiy 
munosabatlar  yetakchi  rol  o‗ynaydi.  Ijtimoiy  munosabatlar  va  uning  boshqa 
shakllari  bir-birini  to‗ldirib,  yaxlit  tizimni  tashkil  etadi.  I.t.  tushunchasi 
jamiyatdagi  ijtimoiy  munosabatlar  qanday  rivojlanganligini  ko‗rsatuvchi 
tushunchadir.  Ijtimoiy  munosabatlar  qanchalik  rivojlangan  bo‗lsa,  ishlab 
chiqarish, texnika va texnologiya ham shunchalik rivojlangan bo‗ladi, bu esa, 

---

 
70 
o‗z navbatida, ijtimoiy taraqqiyotning yuksalish darajasini belgilaydi. I.t.ning 
ravnaqi ijtimoiy munosabatlarning rivojlanishiga bog‗liq bo‗lsa, jamiyatning 
holati  undagi  ijtimoiy  munosabatlar  tizimiga  bog‗liqdir.  Ijtimoiy 
munosabatlarning  ravnaqi,  o‗z  navbatida,  ishlab  chiqaruvchi  kuchlarning, 
texnika  va  texnologiyaning  rivojlanishiga  sabab  bo‗ladi.  Demak,  jamiyat 
taraqqiyoti  I.t.  taraqqiyoti  b-n  chambarchas  boglangandir.  Hozirgi  paytda 
O‗zbekistonda  bozor  iqtisodiyotiga  asoslangan  demokratik  ijtimoiy 
munosabatlarni ifodalovchi I.t. qaror topmoqda.