O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti

Evolyusion  epistemologiya  –  bilishni  jonli  tabiat  evolyusiyasining 
momenti va uning mahsuli sifatida o‗rganuvchi fan. 
Evristik – ijodiy, noma‘lum narsalar va hodisalarni bilishda sakrashni 
amalga oshiruvchi. Fakt. 

---

 
41 
F 
 
Fakt  (lot.  factum  —  bajarilgan,  amalga  oshirilgan)  —  1)  haqiqat, 
voqea, natija tushunchalarining sinonimi.  To‗qib chiqarilgan fikrga qarama-
qarshi  o‗laroq  reallikni,  abstraktlik  va  umumiylikka  nisbatan  esa,  aniqlikni 
ifodalovchi  tushuncha;  2)  mantiq  fanida  va  fan  metodologiyasida  empirik 
bilimlarni  aks  ettiruvchi  tushuncha;  empirik  bilimning  o‗ziga  xos  shakli 
sifatida  naz-ya  yoki  gipotezaga  qarama-qarshi  qo‗yiladi.  F.  tushunchasining 
mohiyatini  anglashda  hoz.  davr  fal-iy  fanida  ikkita  asosiy  yo‗nalish  ko‗zga 
tashlanadi: 1. Faktulizm. 2. Teoretizm.  Faktulizm F.ning har-xil naz-yalarga 
nisbatan  mustaqilligini  e‘tirof  etsa,  teoretizm  F.ni  naz-yaga  butunlay 
bog‗liqligini,  naz-yalarning  o‗zgarishi  fanning  faktual  asoslari  o‗zgarishiga 
olib kelishini ta‘kidlaydi. Lekin F.ni naz-yaga keskin qarama-qarshi qo‗yish 
va  aksincha  ularni  butunlay  uyg‗unlashtirib  yuborish  mumkin  emas.  F. 
sub‘ekt va ob‘ektning o‗zaro faol ta‘siri mahsuli hisoblanadi.