O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti

Mentalitet  -  (lot.  mens  -  aql,  tafakkur)  -  individ  yoki  ijtimoiy 
guruhning, millatning o‗ziga xos tafakkur tarzi, voqelikni ma‘lum bir tarzda 
tushunishi  va  birgaliqda  harakat  qilishga  tayyorligi  va  moyilligi.  M.jamiyat, 
millat,  jamoa  yoki  alohida  shaxsning  tarixiy  tarkib topgan  tafakkur darajasi, 
ma‘naviy salohiyati, ularning hayot qonunlarini tahlil etish kuchi, muayyan, 
ijtimoiy  sharoitlarda  shakllangan  aqliy  qobiliyati,  ruqiy  quvvat.  Jamiyat, 

---

 
115 
millat  yoki  shaxsning  M.i  ularning  o‗ziga  xos  milliy  an‘analari,  rasm-
rusumlari, urf-odatlari, diniy e‘tiqod va irimlarini ham qamrab oladi. Istibdod 
davrida  M.  masalalari  ilmiy  nuqtai  nazardan  talqin  qilinmas  edi,  chunki 
ma‘lum  millatni  o‗rta, ilg‗or va salohiyatli, boshqa millat va elatlarning  esa 
qoloq  va  noraso  qilib  ko‗rsatish  siyosatiga  M.  naz-yasi  mohiyatan  zid  edi. 
Jamiyatning,  millatning,  ma‘lum  bir  jamiyatning  yoki  shaxsning  M.ini 
o‗rganish,  unga  jiddiy  yondoshishni  talab  qiladi.  Uni  o‗rganish  uchun  juda 
ko‗p omillar e‘tiborga olinishi  va b.  millatlar  b-n qiyoslanishi, ushbu millat 
yashab  turgan  shart-sharoit,  tarixiy  davr,  uning  o‗tmishi,  millatning  ruhiyati 
va  b.  bir  qator  jihatlar  inobatga  olinishi  lozim.  Milliy  M.  tahliliga,  rasmiy 
ko‗rsatkichlar  asosida  yondoshib  bo‗lmaydi.  o‗zbek  millati  M.tining 
shakllanish  jarayoni  deyarli  uch  yarim  ming  y.lik  tarixga  ega.  o‗zbek  xalqi 
insoniyat  moddiy va  ma‘naviy  madaniyatini  bebaho durdonalar b-n boyitdi. 
Har bir millatning M.i aqli, idroki, fahm-farosati, uning yashab turgan shart-
sharoitlari,  tarixi,  qanday  xalqlar  qurshovida  istiqomat  qilishi,  ijtimoiy 
faolligi va qator b. omillar b-n bog‗liq. A.lar davomida o‗zbek xalqi muhim 
savdo-sotiq,  ilm-fan,  me‘morchilik,  hunarmandchilik  markazlari,  xalqlar  va 
mamlakatlarni  bir-biri  b-n  bog‗lab  turgan  yo‗llar  chorrahasida  yashagani 
sababli, uning M.i taraqqiy etib borgan.