Falsafa ma’ruzalar matni

6-mavzu. Fan falsafasi. 
Jamiyatning ilmiy salohiyatini yuksaltirish 
 
Reja: 
1. Fan nima? Uning turli tsivilizatsiya va davrlardagi taraqqiyoti. Evropatsentrizm va Osiyotsentrizm. 
2. Hozirgi jahon fani, uning taraqqiyot omiliga aylanishi va falsafiy tahlili. 
3. Fan metodologiyasi va uning turlari. O’tish davrida fan oldida turgan muammolar va ularni hal etish yo’llari. 
4. Fan-texnika inqilobi va jamiyat hayotida fan ahamiyatining ortib borishi. 
 
Fan nima? Fan ilmiy bilimlar tizimidir. Fan o’zining ilmiy tushuncha uslublari va metodologiyasiga ega bo’lgan, olamni 
bilish va o’zlashtirishning maxsus usuli, ilmiy bilimlar tizimidir. Shuningdek, fan ijtimoiy ong shakllaridan biridir. 
Fanning mohiyatini inson va jamiyat hayotidagi o’rnini bilishda uning quydagi xususiyatlarini e’tiborga olish 
muhimdir: 
- inson faoliyatining o’ziga xos turi; 
- alohida ijtimoiy institut sifatida fan ilmiy bilimlar yig’indisi; 
- 
insoniyatning ma’naviy salohiyati, olam, tabiat, jamiyat va inson to’g’risidagi tasavvur va qarashlarni 
shakllantiradi; 
- olamni o’zlashtirish va o’zgartirish vositasi hisoblanadi. 
Fanning maqsadi. Fan o’z oldiga ilmiy bilimlar yaratishni maqsad qilib qo’yadi. Ilmiy faoliyat moddiy ne’matlar 
ishlab chiqarish faoliyatidan keskin farq qiladi. Kishilar mehnat faoliyati, siyosat, san’at, din va hokazo sohalardagi 
faoliyatlari jarayonida ham bilim orttiradi. Lekin ilmiy bilimlar izchilligi, tizimliligi va haqiqiyligi bilan ajralib turadi. 
Olamni ilmiy bilish olamga yangicha munosabat, yangicha qarashni taqozo etadi. U olamni diniy, badiiy, axloqiy, 
siyosiy bilishdan keskin farq qiladi. Voqelikka ilmiy munosabat har qanday aqidaparastlik va fanatizmni (taqdiri azalga 
ishonishni) istisno etadi. Ilmiy bilish avval boshdanoq falsafiy dunyoqarash bilan uzviy bog’liq ravishda vujudga keldi. 
Falsafa ilm-fan xulosalariga tayanib, olamning yangicha manzarasini yaratish imkoniga ega bo’ldi.