O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

 
1.6. Buymlar Interneti 
1.6.1. Buymlar Interneti paydo bo‘lish shart-sharoitlari 
 
1926-yilda  Buyumlar Interneti  paydo  bo‘lishni  Nikola  Tesla 
bashorat qilgan. 
1926-yilda Collier jurnaliga  bergan  intervyusida u  shunday 
dedi:  "Simsiz  texnologiyalar  rivojlanish  cho‘qqisiga  chiqqanda, 
hamma narsa bir butunning bir qismiga aylanadi va ularni sizning 

---

76 
cho‘ntagingizga  mos  keladigan  moslama  yordamida  boshqarish 
mumkin."  
1999-yilda "Buymalar  Interneti " atamasini   Massachusets 
texnologiya  insti  tuti tadqiqotchisi Kevin Eshton kiritdi . U odam-
larning 
aralashuvisiz logistika 
jarayonlarining samaradorligini 
oshirishni  taklif  qildi: radio  sensorlar (RFID) yordamida korxo-
naning  omborlarida tovarlarning  mavjudligi  to‘g‘risida ma’lumot 
to‘plash va ularning chakana  savdo  do‘konlariga o‘tishini kuza-
tish. Har  bir  belgi tarmoqqa hozirgi joylashuvi haqida  ma’lumot-
larni yuboradi . Procter & Gamble rahbarligi  uchun  tayorlangan 
taqdimot  marosimida u " Buyumlar  Interneti"  kontsepsiysini 
yaratdi.               
1990-yilda    TCP/IP    protokolini  yaratuvchisi   John  Romki 
dunyodagi  birinchi  tosterga  ulangan    Buyumlar  Internet  yarat-
di  va  masofadan yoqish va uni o‘chirish uchun muvaffaq bo‘ldi. 
RFID  –  belgili   radio  datchiklarning  ishlatilishi     yetkazib 
beruvchilar    va  riteylerlarning    (riteyler  –  chakana  sotuvchisi, 
yakuniy  mijozlarga  mahsulot  sotish)  talab  va  takliflarga 
munosabatini    tezlashtirdi:  mollar   omborda  saqlanmagan  holda 
haqiqitdan  kerak bo‘lgan joyda yuborilgan.        
Buyumlar  Internetni  birinchilardan  vending mashinasi bo‘l-
gan (vending – maxsus savdo mashinalari orqali xizmatlari va har 
qanday  mahsulotlarni    sotish )   va   1982-yili  Amerika  talabalari 
tomonidan 
yahna 
ichimliklarni 
sotish 
xizmati 
bilan 
modernizatsiya qilingan. Bu apparat  ichimliklarning mavjudligini 
va ularning sovutilganligini masofadan tekshirishga imkon berdi.   
2008-2009-yillarda"Aholi   Interneti"  dan  "Buyumlar  Inter-
neti" ga o‘tish ko‘zatilgan. 
Bugungi  kunga  kelib  nafaqat  foydalanuvchi  bilan,  balki  bir-
biri  bilan  ham  ta’sir  o‘tkazadigan  ko‘plab  qurilmalar  paydo 
bo‘lgan. Bu  qurilmalardan    bir  tizim  yaratilishi    mumkin - 
"aqlli" uy, «aqlli» korxonasi  va "aqlli" shahar (Rasm 1.6.1) . 
IDC  konsalting  kompaniyasining  bashoratlariga  ko‘ra,  dun-
yoda  radioyorliqlari  (RFID-yorliqlari)    bo‘lgan  buyumlar  Inter-
netining  hajmi  jahon  bozorida    2020-yilga  kelib  7  trln.  AQSH 
dollaridan oshishi mumkin. 

---

77